สาขาเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ อาชีพผู้ดูแลรักษาข้าว

หน่วยนี้เกี่ยวข้องกับการวางแผนระบบการผลิตและการดูแลรักษาข้าว ซึ่งประกอบด้วยการวางแผนให้น้ำข้าว การวางแผนให้ปุ๋ยข้าว การวางแผนป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว การให้น้ำข้าวในปริมาณและช่วงเวลาที่เหมาะสม การให้ปุ๋ยตามความต้องการของข้าว การป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวอย่างปลอดภัย การประยุกต์เทคนิควิธีการดูแลรักษาข้าว การเลือกเครื่องมือดูแลรักษาข้าว และการแก้ปัญหาทางเทคนิคในการดูแลรักษาข้าว
ผู้ปฏิบัติงานจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจ และทักษะในการวางแผนดูแลรักษาข้าว สามารถวางแผนให้น้ำข้าว โดยสำรวจข้อมูลแหล่งน้ำและปริมาณความต้องการน้ำของข้าว และกำหนดแผนการให้น้ำตามความต้องการแต่ละช่วงอายุของข้าว สามารถวางแผนให้ปุ๋ยข้าว โดยสำรวจดินและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการให้ปุ๋ยข้าว กำหนดแผนการให้ปุ๋ยข้าว และคำนวณปริมาณปุ๋ยที่ใช้ สามารถวางแผนป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว โดยสำรวจพื้นที่และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับศัตรูข้าวและการป้องกัน/กำจัด ใช้วิธีผสมผสานในการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว กำหนดแผนการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว และคำนวณปริมาณการฉีดพ่นสารเคมี สามารถให้น้ำข้าวในปริมาณและช่วงเวลาที่เหมาะสม โดยให้น้ำข้าวตามแผนการให้น้ำ ควบคุมระดับน้ำซึ่งจะช่วยควบคุมวัชพืชด้วยหรือระบายน้ำออก สามารถให้ปุ๋ยตามความต้องการของข้าว โดยให้ตามแผนการให้ปุ๋ย ปรับตั้งเครื่องให้ปุ๋ยก่อนใช้งาน และให้ปุ๋ยโดยคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สามารถป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวอย่างปลอดภัย โดยปฏิบัติตามแผนการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว ใช้วิธีการเขตกรรม วิธีกล ชีววิธี หรือใช้สารเคมี ปรับตั้งเครื่องป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวก่อนใช้งาน และป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวโดยคำนึงถึงความปลอดภัยของตนเองและสิ่งแวดล้อม สามารถประยุกต์เทคนิควิธีการดูแลรักษาข้าว โดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อตัดสินใจในการดูแลรักษาข้าว เลือกวิธีการดูแลรักษาข้าว และใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการดูแลรักษาข้าว สามารถเลือกเครื่องมือดูแลรักษาข้าว โดยสำรวจข้อมูลเกี่ยวกับเครื่องมือที่ใช้ในการดูแลรักษาข้าว และเลือกใช้เครื่องมือที่เหมาะสมในการดูแลรักษาข้าว สามารถแก้ปัญหาทางเทคนิคในการดูแลรักษาข้าว โดยใช้หลักการในการตรวจสอบปัญหา และแก้ปัญหาโดยใช้คู่มือหรือภายใต้การแนะนำ มีทักษะทางเทคนิคในการทำงาน สามารถเลือก ใช้หลักการและเครื่องมือในการปฏิบัติงานได้อย่างปลอดภัย และแก้ปัญหาทางเทคนิคหน้างานควบคู่กับการใช้คู่มือหรือภายใต้การแนะนำ มีจริยธรรมในการประกอบอาชีพ
 

ผู้ปฏิบัติงานเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ

รหัสอาชีพ 6111 : ผู้ปฏิบัติงานด้านการปลูกพืชไร่และพืชผัก (ISCO, 2008)

ไม่มี

1.1  1.1 สำรวจข้อมูลแหล่งน้ำและปริมาณความต้องการน้ำของข้าว

1.2 กำหนดแผนการให้น้ำ

วางแผนให้ปุ๋ยข้าว

2.1 สำรวจดินและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการให้ปุ๋ยข้าว

2.2 กำหนดแผนการให้ปุ๋ยข้าว

2.3 คำนวณปริมาณปุ๋ยที่ใช้

วางแผนป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว

3.1 สำรวจพื้นที่และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับศัตรูข้าวและการป้องกัน/กำจัด

3.2 ใช้วิธีผสมผสานในการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว

3.3 กำหนดแผนการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว

3.4 คำนวณปริมาณการฉีดพ่นสารเคมี

ให้น้ำข้าวในปริมาณและช่วงเวลาที่เหมาะสม

4.1 ให้น้ำข้าวในปริมาณและช่วงเวลาที่เหมาะสมตามแผนการให้น้ำ

4.2 ใช้ระดับน้ำช่วยควบคุมวัชพืช

4.3ควบคุมระดับน้ำหรือระบายน้ำออก

ให้ปุ๋ยตามความต้องการของข้าว

5.1 ให้ปุ๋ยตามความต้องการของข้าวตามแผนการให้ปุ๋ย

5.2 ปรับตั้งเครื่องให้ปุ๋ยก่อนใช้งาน

5.3 ให้ปุ๋ยโดยคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

ป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวอย่างปลอดภัย

6.1 ป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวตามแผนการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว

6.2ป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวโดยการเขตกรรม

6.3 ป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวโดย  วิธีกลหรือชีววิธี

6.4 ป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวโดยใช้สารเคมี

6.5 ปรับตั้งเครื่องฉีดพ่นสารเคมีก่อนใช้งาน

6.6 ฉีดพ่นสารเคมีโดยคำนึงถึงความปลอดภัยของตนเองและสิ่งแวดล้อม

ประยุกต์เทคนิควิธีการดูแลรักษาข้าว

7.1 ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อตัดสินใจในการดูแลรักษาข้าว

7.2 เลือกวิธีการดูแลรักษาข้าว

7.3 ใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการดูแลรักษาข้าว

เลือกเครื่องมือดูแลรักษาข้าว

8.1 สำรวจข้อมูลเกี่ยวกับเครื่องมือที่ใช้ในการดูแลรักษาข้าว

8.2 เลือกใช้เครื่องมือที่เหมาะสมในการดูแลรักษาข้าว

แก้ปัญหาทางเทคนิคในการดูแลรักษาข้าว

9.1 ใช้หลักการในการตรวจสอบปัญหา

9.2 แก้ปัญหาโดยใช้คู่มือหรือภายใต้การแนะนำ

ศึกษาคู่มือการผลิตและการดูแลรักษาข้าว

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1.    การวางแผน
2.    การสำรวจพื้นที่และรวบรวมข้อมูล
3.    การป้องกัน/กำจัดศัตรู ด้วยวิธีการต่าง ๆ เพื่อใช้สารเคมีให้น้อยที่สุด
4.    การคำนวณน้ำหนักและปริมาตร
5.    การปฏิบัติงานโดยปลอดภัยต่อตนเองและสิ่งแวดล้อม
6.    การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
7.    ทักษะการแก้ปัญหา
 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1.    ความต้องการน้ำและปุ๋ยที่ระยะการเจริญเติบโตต่าง ๆ ของข้าว
2.    วิธีป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวให้ได้ผลและปลอดภัย
3.    วัตถุอันตรายทางการเกษตรที่ไม่ควรใช้
4.    การใช้สารเคมีอย่างถูกชนิด ถูกขนาด ถูกเวลาและตรงเป้าหมายที่ต้องการ
5.    วิธีป้องกัน/กำจัดวัชพืช โดยไม่ใช้สารเคมี
6.    เทคนิควิธีการดูแลรักษาข้าว 
7.    เครื่องมือที่ใช้ในการปฏิบัติงานดูแลรักษาข้าวอย่างปลอดภัย
 

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน และควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ  (Required Skills and Knowledge)
(ก)    หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)
ผลประเมินจากการสัมภาษณ์เชิงเทคนิค (Technical Interview) ที่ใช้สังเกตความ สามารถในการปฏิบัติงาน หรือหลักฐานที่แสดงประสบการณ์การปฏิบัติงานจากหนังสือรับรองการทำงาน หนังสือรับรองการฝึกอบรม ที่ออกโดยหน่วยงานที่เชื่อถือได้
(ข)    หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)
ผลการสอบจากแบบสอบข้อเขียน หรือหลักฐานจากใบรับรองผลการศึกษา ใบคุณวุฒิ ใบประกาศนียบัตร วุฒิบัตร หนังสือรับรองการอบรม ที่ออกโดยหน่วยงานที่เชื่อถือได้ หรือหลักฐานจากการเป็นวิทยากร การจัดทำรายงานผลการทำงาน การจัดทำคู่มือ การเขียนบทความ ที่เชื่อถือได้
(ค)    คำแนะนำในการประเมิน
เจ้าหน้าที่สอบตรวจประเมินหลักฐาน โดยพิจารณาจากร่องรอยหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานด้านปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้ 
ใบรับรองผลการศึกษา ใบคุณวุฒิ ใบประกาศนียบัตร และหนังสือรับรองประสบการณ์การทำงาน ใช้เป็นหลักฐานการเข้าสู่คุณวุฒิวิชาชีพ ส่วนหลักฐานอื่น ๆ ที่ตรงตามสมรรถนะที่สอบจะได้รับคะแนนเพิ่มในสมรรถนะนั้น 30%
 

(ก)    คำแนะนำ 
ไม่มี
(ข)    คำอธิบายรายละเอียด
1.    การวางแผนให้น้ำข้าว คือการสำรวจข้อมูลแหล่งน้ำและปริมาณความต้องการน้ำของข้าว โดยกำหนดแผนการให้น้ำ ช่วงเวลา ตั้งแต่การนำน้ำเข้าแปลงปลูกเพื่อเตรียมดิน และการให้น้ำตามระยะการเจริญเติบโตและความต้องการน้ำของข้าว จนกระทั่งถึงฤดูเก็บเกี่ยว
2.    การวางแผนให้ปุ๋ยข้าว คือการกำหนดแผนให้ปุ๋ยตามระยะการเจริญเติบโตของข้าว ตั้งแต่การสำรวจดินและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการให้ปุ๋ยข้าว กำหนดชนิดปุ๋ย อัตราปุ๋ย และช่วงระยะเวลาการให้ปุ๋ย ทั้งนี้จะขึ้นอยู่กับชนิดและสภาพดิน พันธุ์ข้าว ธาตุอาหารที่มีอยู่ในดิน ความต้องการธาตุอาหารแต่ละช่วงเวลาของข้าว ฤดูกาล และสภาพแวดล้อมอื่น ๆ การให้ปุ๋ยต้องสามารถคำนวณปริมาณปุ๋ยเพื่อให้ตามความต้องการของข้าว โดยคำนึงถึงผลตกค้างต่อสิ่งแวดล้อม
3.    การวางแผนป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว คือการสำรวจพื้นที่และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับชนิดของศัตรูข้าว วิธีการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว ใช้วิธีผสมผสานในการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าว เพื่อนำมากำหนดแผนป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวตามช่วงการเข้าทำลาย โดยคำนึงถึงผลตกค้างต่อสิ่งแวดล้อม อาจเลือกป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวด้วยชีววิธี หรือใช้วิธีกล หรือใช้สารเคมี/สารชีวภาพ หรือผสมผสานกันหลายวิธี เลือกชนิดของสารเคมี/สารชีวภาพที่จะใช้ มีการกำหนดแผนป้องกันก่อนการเข้าทำลาย และคำนวณปริมาณการฉีดพ่นสารเคมี เพื่อกำจัดศัตรูพืชเมื่อเกิดการระบาดให้ได้ผล  
4.    การให้น้ำข้าวในปริมาณและช่วงเวลาที่เหมาะสม คือการให้น้ำตามเวลาที่กำหนดตามแผน ซึ่งกำหนดตามความต้องการน้ำของข้าวในช่วงอายุต่าง ๆ และการใช้ระดับน้ำเพื่อช่วยควบคุมวัชพืชในแปลงข้าว สามารถสูบน้ำเข้าและระบายออกตามกำหนด 
5.    การให้ปุ๋ยตามความต้องการของข้าว คือการหว่านหรือโรยปุ๋ยที่ให้ธาตุอาหารที่ข้าวต้องการในระยะต่าง ๆ ของการเจริญเติบโตตามแผนการให้ปุ๋ย ปรับตั้งเครื่องให้ปุ๋ยก่อนใช้งานให้สามารถหว่านหรือโรยปุ๋ยได้ตามปริมาณที่คำนวณไว้ และให้ปุ๋ยโดยคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
6.    การป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวอย่างปลอดภัย คือการป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวทั้งโดยการใช้และไม่ใช้สารเคมี 
การป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวโดยไม่ใช้สารเคมี ด้วยวิธีการเขตกรรมเป็นการจัดการระบบการเพาะปลูกที่สร้างเงื่อนไขและสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสมต่อการระบาดของโรคและแมลงศัตรูพืช โดยจัดการระบบเพาะปลูกในเชิงของพื้นที่หรือเวลา ที่มีเป้าหมายในการปรับเปลี่ยนแหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยของศัตรูพืชและศัตรูธรรมชาติ การปรับเปลี่ยนร่มเงาและสภาพภูมิอากาศในฟาร์ม หรือปรับ เปลี่ยนเงื่อนไขการระบาดของโรคและแมลง เช่น ไถกลบก่อนปลูกเพื่อลดวัชพืช ปล่อยน้ำท่วมขังแปลงนาในเวลาที่เหมาะสมหรือคลุมดินด้วยอินทรียวัตถุต่าง ๆ เพื่อควบคุมวัชพืช การเขตกรรมที่ดีอาจเป็นการปลูกพืชหมุนเวียนเพื่อลดการระบาดของเชื้อรา โรค หรือแมลงบางชนิด การปลูกพืชหลากหลาย การปลูกพืชร่วม การปลูกพืชไล่และล่อแมลง การปลูกพืชเป็นแนวป้องกัน หรือการปลูกพืชในเวลาที่เหมาะสม เป็นต้น
การป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวโดยไม่ใช้สารเคมี นอกจากวิธีการเขตกรรมแล้ว อาจกระทำโดยวิธีกล เช่น การใช้เครื่องกำจัดวัชพืชระหว่างแถวต้นข้าว การล่อด้วยแสงไฟฟรือพืชสมุนไพร การใช้กับดัก หรือใช้ชีววิธี เช่น การฉีดพ่นสารชีวภาพ การใช้เชื้อไตรโคเดอร์มา (trichoderma) ควบคุมโรคพืช การเลี้ยงขยายพันธุ์ศัตรูธรรมชาติ 
ส่วนการใช้สารเคมีป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวจะต้องเลือกชนิดและความเข้มข้นของสารเคมีที่จะใช้ เนื่องจากการใช้สารเคมีเพื่อป้องกัน/กำจัดศัตรูพืชให้ได้ผลนั้น จะต้องใช้ให้ถูกชนิด ถูกขนาด ถูกเวลา และตรงเป้าหมายที่ต้องการ จึงต้องอ่านสลากและคำนวณความเข้มข้นของสารเคมี จากนั้นจึงผสมสารเคมีให้ได้ความเข้มข้นที่ถูกต้อง มีการปรับตั้งเครื่องป้องกัน/กำจัดศัตรูข้าวก่อนใช้งาน เช่น เมื่อใช้เครื่องฉีดพ่นสารเคมี ต้องปรับตั้งให้ฉีดพ่นได้ปริมาณที่เหมาะสม ปฏิบัติงานโดยคำนึงถึงความปลอดภัยทั้งของคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม
7.    การประยุกต์เทคนิควิธีการดูแลรักษาข้าว คือการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อตัดสินใจในการดูแลรักษาข้าว โดยผ่านทางแอปพลิเคชันต่าง ๆ เพื่อเลือกวิธีการดูแลรักษาข้าว และใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการดูแลรักษาข้าว
8.    การเลือกเครื่องมือดูแลรักษาข้าว คือการสำรวจข้อมูลเกี่ยวกับเครื่องมือที่ใช้ในการดูแลรักษาข้าว เพื่อนำข้อมูลที่ได้มาพิจารณาและตัดสินใจเลือกเครื่องมือปฏิบัติงานที่เหมาะสมกับพื้นที่และลักษณะงาน  โดยคำนึงถึงความปลอดภัยในการปฏิบัติงานและสิ่งแวดล้อม
9.    การแก้ปัญหาทางเทคนิคในการดูแลรักษาข้าว คือการใช้หลักการหรือองค์ความรู้ในการตรวจสอบปัญหาที่เกิดขึ้นในกระบวนการดูแลรักษาข้าว และการแก้ปัญหาโดยใช้คู่มือหรือภายใต้การแนะนำของผู้เชี่ยวชาญหรือผู้มีประสบการณ์
 

ไม่มี

ไม่มี

1.    ประเมินจากแบบสอบข้อเขียน
2.    ประเมินความสามารถในการทำงานจากการสัมภาษณ์เชิงเทคนิคหรือการปฏิบัติงานจริง
3.    หลักฐานจากใบรับรองผลการศึกษา ใบคุณวุฒิ ใบประกาศนียบัตร วุฒิบัตร และหนังสือรับรองประสบการณ์การทำงาน สามารถใช้เป็นหลักฐานการเข้าสู่คุณวุฒิวิชาชีพ ส่วนหลักฐาน
อื่น ๆ ที่ตรงตามสมรรถนะที่สอบ เช่น หนังสือรับรองการทำงาน หนังสือรับรองการฝึกอบรม 
ที่ออกโดยหน่วยงานที่เชื่อถือได้ หรือหลักฐานจากการเป็นวิทยากรบรรยาย การจัดทำรายงานผลการทำงาน การจัดทำคู่มือ การเขียนบทความ ที่เชื่อถือได้ สามารถใช้เป็นส่วนหนึ่งของการประเมิน
4.    รายละเอียดเครื่องมือและเกณฑ์การประเมินอยู่ใน คู่มือการประเมินสมรรถนะ