สาขาเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ อาชีพผู้ปลูกข้าว

หน่วยนี้เกี่ยวข้องกับการเตรียมการและปลูกข้าว ประกอบด้วยการสำรวจข้อมูลการปลูกข้าว การวางแผนปลูกข้าว การเตรียมเครื่องปลูกข้าวให้พร้อมใช้งานปลูก และการเพาะเมล็ดพันธุ์ข้าวหรือต้นกล้า 
ผู้ปฏิบัติงานจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจ และทักษะในการเตรียมการปลูกข้าว สามารถสำรวจข้อมูลการปลูกข้าว โดยรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการปลูกข้าว และสำรวจพื้นที่เพื่อกำหนดวิธีปลูก สามารถวางแผนปลูกข้าว โดยกำหนดแผนการปลูกข้าวตามวิธีการปลูกได้ตามขั้นตอนที่กำหนดช่วงเวลาปฏิบัติงาน ชนิดเครื่องปลูกที่ใช้ อัตราปลูก และอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง และเลือกพันธุ์ข้าวเหมาะสมกับฤดูกาลและพื้นที่ปลูก สามารถเตรียมเครื่องปลูกข้าวให้พร้อมใช้งานอย่างปลอดภัย โดยบำรุงรักษาและปรับตั้งเครื่องปลูกข้าวก่อนใช้งาน สามารถเพาะเมล็ดพันธุ์ข้าวหรือต้นกล้า โดยทดสอบการงอกของเมล็ดพันธุ์ คำนวณหาเปอร์เซ็นต์ความงอก และเพาะเมล็ดหรือเพาะกล้าแผ่น (เฉพาะเครื่องดำนา) มีทักษะในการทำงานตามขั้นตอนปฏิบัติที่กำหนดได้อย่างปลอดภัย สามารถแก้ไขปัญหาที่พบเป็นประจำภายใต้คำแนะนำ มีความรับผิดชอบต่องานที่รับมอบหมาย และปฏิบัติงานร่วมกับผู้อื่นได้ดี มีจริยธรรมในการประกอบอาชีพ
 

ผู้ปฏิบัติงานเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ

รหัสอาชีพ 6111 : ผู้ปฏิบัติงานด้านการปลูกพืชไร่และพืชผัก (ISCO, 2008)

ไม่มี

1.1 รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการปลูกข้าว

1.2 สำรวจพื้นที่เพื่อกำหนดวิธีปลูก

วางแผนปลูกข้าว

2.1   กำหนดแผนการปลูกข้าวตามวิธีการปลูก

2.2   เลือกเครื่องมือปลูกข้าว

2.3   เลือกพันธุ์ข้าวเหมาะสมกับฤดูกาลและพื้นที่ปลูก

เตรียมเครื่องปลูกข้าว

3.1   บำรุงรักษาเครื่องปลูกก่อนใช้งาน

3.2   ปรับตั้งเครื่องปลูกข้าวก่อนใช้งาน

เพาะเมล็ดพันธุ์ข้าวหรือต้นกล้า

4.1   ทดสอบการงอกของเมล็ดพันธุ์

4.2   คำนวณหาเปอร์เซ็นต์ความงอก

4.3   เพาะเมล็ดหรือเพาะกล้าแผ่น

(เฉพาะเครื่องดำนา)

ศึกษาคู่มือการเตรียมการเพาะปลูกข้าว

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1.    การรวบรวมข้อมูล
2.    การวางแผน
3.    การเพาะพันธุ์พืช
4.    การปฏิบัติงานโดยคำนึงถึงความปลอดภัยของตนเองและสิ่งแวดล้อม
 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1.    ชนิดของพันธุ์ข้าว
2.    ชนิดของเครื่องปลูกข้าว
3.    การคำนวณค่าร้อยละ
 

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน และควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ  (Required Skills and Knowledge)
(ก)    หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)
ผลประเมินจากการสัมภาษณ์เชิงเทคนิค (Technical Interview) หรือการปฏิบัติงานจริง ที่สังเกตความสามารถในการปฏิบัติงาน หรือหลักฐานที่แสดงประสบการณ์การปฏิบัติงานจากหนังสือรับรองการทำงาน หนังสือรับรองการฝึกอบรม ที่ออกโดยหน่วยงานที่เชื่อถือได้
(ข)    หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)
ผลการสอบจากแบบสอบข้อเขียน หรือหลักฐานจากใบรับรองผลการศึกษา ใบคุณวุฒิ ใบประกาศนียบัตร วุฒิบัตร หนังสือรับรองการอบรม ที่ออกโดยหน่วยงานที่เชื่อถือได้ หรือหลักฐานจากการเป็นวิทยากร การจัดทำรายงานผลการทำงาน การจัดทำคู่มือ การเขียนบทความ ที่เชื่อถือได้
(ค)    คำแนะนำในการประเมิน
เจ้าหน้าที่สอบตรวจประเมินหลักฐาน โดยพิจารณาจากร่องรอยหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานด้านปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้ 
ใบรับรองผลการศึกษา ใบคุณวุฒิ ใบประกาศนียบัตร และหนังสือรับรองประสบการณ์การทำงาน ใช้เป็นหลักฐานการเข้าสู่คุณวุฒิวิชาชีพ ส่วนหลักฐานอื่น ๆ ที่ตรงตามสมรรถนะที่สอบจะได้รับคะแนนเพิ่มในสมรรถนะนั้น 30%
 

(ก)    คำแนะนำ 
ไม่มี

(ข)    คำอธิบายรายละเอียด
1.    การสำรวจข้อมูลการปลูกข้าว คือการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการปลูกข้าว และสำรวจพื้นที่เพื่อกำหนดวิธีปลูก เช่น เป็นพื้นที่ดอนหรือที่ลุ่ม ลักษณะเนื้อดิน เป็นดินทราย ดินร่วน หรือดินเหนียว
2.    การวางแผนการปลูกข้าว คือการกำหนดแผนการปลูกข้าวตามวิธีการปลูก ซึ่งจะต้องมีความพร้อมทั้งการเตรียมแปลงก่อนปลูก การเลือกและเตรียมเมล็ดพันธุ์หรือต้นกล้า การเลือกเครื่องมือเครื่องจักรและแรงงานที่ใช้ ซึ่งแต่ละวิธีการปลูกจะมีวิธีปฏิบัติที่แตกต่างกัน วิธีการปลูกข้าวจะมีหลายวิธี ซึ่งการปฏิบัติก็จะแตกต่างกันไป  
3.    การเตรียมเครื่องปลูกข้าว คือการเตรียมเครื่องปลูกให้อยู่ในสภาพพร้อมจะทำงาน โดยบำรุงรักษาและปรับตั้งเครื่องปลูกข้าวก่อนใช้งาน 
        การบำรุงรักษาเครื่องปลูกข้าวก่อนใช้งาน คือการตรวจเช็คและบำรุงรักษาเครื่องประจำวันก่อนการปลูก ได้แก่ ตรวจวัดระดับน้ำมันเครื่องและเติมให้ได้ระดับ หล่อลื่นตามจุดหล่อลื่น ทำความสะอาดกรองน้ำมันเชื้อเพลิงและกรองอากาศ ตรวจความตึงสายพาน ตรวจขันนอตให้แน่น ทั้งนี้จะขึ้นอยู่กับชนิดของเครื่องปลูก
        ส่วนการปรับตั้งเครื่องปลูกข้าวก่อนใช้งาน คือการปรับตั้งก่อนการปลูกให้เครื่องทำงานได้ตามความต้องการ เช่น การปรับอัตราปลูกเมล็ด ระยะระหว่างแถว จำนวนต้นต่อกอ ระยะระหว่างกอ การปรับตั้งเหล่านี้จะขึ้นอยู่กับชนิดของเครื่องปลูก
4.    การเพาะเมล็ดพันธุ์ข้าวหรือต้นกล้า คือการเพาะเมล็ดพันธุ์ที่เริ่มจากการทดสอบว่าเป็นเมล็ดพันธุ์ที่ดีเหมาะสมกับการปลูก โดยการตรวจสอบว่าเมล็ดพันธุ์ข้าวนั้นมีจำนวนเมล็ดงอกสูงเพียงไร เหมาะสมที่จะนำมาทำเมล็ดพันธุ์ปลูกหรือไม่ วิธีการตรวจสอบคือ เพาะเมล็ดข้าวที่สมบูรณ์จำนวนหนึ่งบนภาชนะที่มีกระดาษชุ่มน้ำตลอดเวลา ทิ้งไว้ประมาณ 5 วัน เมล็ดข้าวจะเริ่มงอก หลังจากเพาะเมล็ดได้ 14 วัน นับจำนวนเมล็ดที่งอก แล้วนำมาคำนวณหาเปอร์เซ็นต์ความงอก มาตรฐานเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ดีจะต้องมีความงอกไม่ต่ำกว่า 80 เปอร์เซ็นต์
    เมื่อพบว่าเป็นเมล็ดพันธุ์ที่ดีเหมาะสมกับการปลูกแล้วจึงเพาะเมล็ด โดยการนำเมล็ดพันธุ์มาทำความสะอาดและคัดเมล็ดที่ไม่สมบูรณ์ทิ้ง วิธีการคือนำเมล็ดไปแช่ในน้ำเกลือที่มีความถ่วงจำเพาะ 1.08 (เตรียมจากน้ำสะอาด 10 ลิตร ผสมเกลือ 1.7 กิโลกรัม) แล้วคัดเมล็ดลอยทิ้ง ล้างออกด้วยน้ำสะอาด จากนั้นจึงบ่มหรือหุ้มข้าว คือแช่เมล็ดในน้ำ 12- 24 ชั่วโมง นำขึ้นมาไว้ในที่อากาศถ่ายเท ให้ความชื้นจนเมล็ดพองตัว ประมาณ 36-48 ชั่วโมง เมล็ดจะเริ่มปรากฏตุ่มรากสีขาวพร้อมปลูก สามารถใช้กับเครื่องปลูกข้าวนาน้ำตมได้ แต่ถ้าใช้กับเครื่องดำนาต้องนำเมล็ดพันธุ์ไปเพาะให้เป็นกล้าแผ่นที่มีขนาดพอดีกับเครื่อง อายุกล้าประมาณ 20 วัน ความสูง 15-20 เซนติเมตร ส่วนการปลูกข้าวไร่สามารถใช้เมล็ดพันธุ์แห้งปลูกได้ทันที
 

ไม่มี

ไม่มี

1.    ประเมินจากแบบสอบข้อเขียน
2.    ประเมินความสามารถในการทำงานจากการสัมภาษณ์เชิงเทคนิคหรือการปฏิบัติงานจริง
3.    หลักฐานจากใบรับรองผลการศึกษา ใบคุณวุฒิ ใบประกาศนียบัตร วุฒิบัตร และหนังสือรับรองประสบการณ์การทำงาน สามารถใช้เป็นหลักฐานการเข้าสู่คุณวุฒิวิชาชีพ ส่วนหลักฐาน
อื่น ๆ ที่ตรงตามสมรรถนะที่สอบ เช่น หนังสือรับรองการทำงาน หนังสือรับรองการฝึกอบรม 
ที่ออกโดยหน่วยงานที่เชื่อถือได้ หรือหลักฐานจากการเป็นวิทยากรบรรยาย การจัดทำรายงานผลการทำงาน การจัดทำคู่มือ การเขียนบทความ ที่เชื่อถือได้ สามารถใช้เป็นส่วนหนึ่งของการประเมิน
4.    รายละเอียดเครื่องมือและเกณฑ์การประเมินอยู่ใน คู่มือการประเมินสมรรถนะ