ISCO 2008     รหัสอาชีพ    6123    เกษตรกรปลูกหม่อนเลี้ยงไหม
ISCO 2008    รหัสอาชีพ     6123    เกษตรกรเลี้ยงไหม
ISCO 2008    รหัสอาชีพ     6123    คนเลี้ยงไหม
ISCO 2008    รหัสอาชีพ     6123    เจ้าของฟาร์มเลี้ยงไหม
ISCO 2008    รหัสอาชีพ    9212    คนงานฟาร์มเลี้ยงไหม
 

มีความรู้และทักษะในการเตรียมพื้นที่เลี้ยงไหม จัดการไข่ไหม/ไหมวัยอ่อน จัดการเลี้ยงไหมแต่ละวัยการเก็บไหมสุกเข้าจ่อทำรัง ตามวิธีการปฏิบัติงานที่กำหนดไว้ โดยประยุกต์ใช้ความรู้และหลักการที่เกี่ยวข้องได้   เลือกใช้วัสดุอุปกรณ์และเครื่องมือในการปฏิบัติงานเลี้ยงไหมได้ถูกต้องและปลอดภัย สามารถจัดการและปรับวิธีทำงานตามคู่มือการปฏิบัติงาน และตัดสินใจแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นได้ด้วยตนเอง

อาชีพการเกษตร

ISCO – 08 หมวดใหญ่ 6 ผู้ปฏิบัติงานที่มีฝีมือด้านการเกษตร ป่าไม้ และประมง
ISCO – 08 หมวดใหญ่ 9 ผู้ประกอบอาชีพงานพื้นฐาน
 

1.  มกษ. 8001–2553 มาตรฐานสินค้าเกษตร เรื่องรังไหมพันธุ์ไทยสีเหลือง สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ  กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
2.  มกษ. 8201-2565  มาตรฐานสินค้าเกษตร เรื่องการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับฟาร์มไหมชนิดกินใบหม่อน  สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ  กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
 

เตรียมพื้นที่เลี้ยงไหมให้ถูกสุขลักษณะทั้งก่อนและหลังการเลี้ยงไหม

1. อธิบายวิธีการกำจัดเชื้อจุลินทรีย์ที่อาจติดอยู่กับวัสดุอุปกรณ์ หรือติดมากับบุคคลที่เข้ามาในสถานที่เลี้ยงไหมได้ถูกต้อง

2  รักษาความสะอาดและกำจัดเชื้อจุลินทรีย์ทั้งในบริเวณและรอบบริเวณสถานที่เลี้ยงไหมได้อย่างถูกวิธีตามมาตรการที่กำหนด

3  รักษาความสะอาดและกำจัดเชื้อ จุลินทรีย์ที่อยู่กับพาหนะขนส่งไข่ไหม หนอนไหม และรังไหม ได้อย่างถูกวิธีตามมาตรการที่กำหนด

4 กำจัดขยะหลังการเลี้ยงไหมแต่ละรุ่น เช่น มูลของไหม กิ่งหม่อน และใบหม่อน ทั้งในบริเวณและรอบบริเวณที่เลี้ยงไหม เพื่อป้องกันการระบาดของโรคได้อย่างถูกวิธีตามมาตรการที่กำหนด

จัดการไข่ไหม/ไหมวัยอ่อน ก่อนการเริ่มเลี้ยงไหม

1. สามารถจัดการไข่ไหม/ไหมวัยอ่อน โดยควบคุมอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ที่เหมาะสมต่อการฟักไข่ไหม 

2. อธิบายการจัดการด้านแสงสว่างที่เหมาะสมเพื่อให้ตัวอ่อนในไข่ไหมแข็งแรง และไข่ไหมฟักออกพร้อมกันได้ตามกำหนด

จัดการเลี้ยงไหมแต่ละวัย (วัยอ่อนและวัยแก่)

1. ใช้วัสดุที่สะอาดรองรับภายในภาชนะที่พร้อมใช้เลี้ยงไหมวัยอ่อนได้

2. อธิบายวิธีการป้องกัน และกำจัดเชื้อจุลินทรีย์ในสถานที่เลี้ยงไหมและวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับเลี้ยงไหมได้

3. อธิบายวิธีการคัดเลือกใบหม่อนที่นำมาใช้เลี้ยงไหมวัยอ่อน ให้มีรูปทรงขนาดและความอ่อนแก่ให้เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของหนอนไหมแต่ละวัย

4. อธิบายวิธีการและเลือกใช้อุปกรณ์ในการย้ายไหมจากแผ่นไข่ไหมได้อย่างถูกวิธี

5. ควบคุมอุณหภูมิ และความชื้นสัมพัทธ์ในบริเวณที่วางกระด้งหรือชั้นหรือพื้นที่เลี้ยงไหมให้เหมาะสมกับหนอนไหมแต่ละวัย  และไม่ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของไหมได้

จัดเก็บไหมสุกเข้าจ่อทำรัง

1. อธิบายลักษณะไหมสุกได้ถูกต้อง

2. คัดเลือกไหมสุกที่จะนำไปเข้าจ่อได้อย่างถูกต้อง

3. เก็บแยกไหมตาย ไหมอ่อนแอที่ไม่ทำรัง เพื่อนำไปกำจัดอย่างถูกวิธี

จดบันทึกข้อมูลการเลี้ยงไหม

1. บันทึกข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการเลี้ยงไหมในแต่ะละรุ่น ดังนี้

- อุณหภูมิ และความชื้นสัมพัทธ์ของสถานที่เลี้ยงหนอนไหมทุกวัน

- วัน เดือน ปี ที่เริ่มกกไข่ไหม (กรณีที่เกษตรกรดำเนินการเอง)

- วัน เดือน ปี ของวันแรกฟัก

- วัน เดือน ปี ที่รับหนอนไหมมาเลี้ยง และวัยของหนอนไหม (กรณีรับหนอนไหมวัยอ่อนมาเลี้ยง)

- วัน เดือน ปี ที่หนอนไหมเข้าจ่อทำรัง

- วัน เดือน ปี ที่เก็บเกี่ยวรังไหมสด

2. รวบรวมเอกสารหลักฐานที่จำเป็น ได้แก่

- แหล่งที่ผลิตไข่ไหม

- การตรวจและรับรองว่าไข่ไหมปลอดโรคเพบริน

3. ต้องเก็บรักษาบันทึกข้อมูลและเอกสารหลักฐานไม่น้อยกว่าอายุของใบรับรอง”

1. สามารถอ่านออกเขียนได้
2. มีความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการเกษตรกรรม
3. มีความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับวิธีการเลี้ยงไหม
 

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. การฟักไข่ไหม การเลี้ยงไหมวัยอ่อนและวัยแก่ การเก็บไหมสุกเข้าทำรัง การเก็บเกี่ยวรังไหม
2. การใช้วัสดุอุปกรณ์ และสารเคมี ในการเลี้ยงไหม และ ป้องกันกำจัดโรคแมลงศัตรูไหม
3. การดูแลรักษาสุขลักษณะและความสะอาดบริเวณสถานที่เลี้ยงไหม ก่อนและหลังการเลี้ยงไหม
4. การทำงานร่วมกับผู้อื่นและสื่อสารระดับพื้นฐาน
5. การบันทึกข้อมูลการปฏิบัติงานให้ครบถ้วนตามแบบฟอร์มที่กำหนด
 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1.  การจัดการสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการฟักไข่ไหม
2.  ลักษณะสำคัญของไหมแต่ละวัย และไหมสุก   
3.  วิธีการเลี้ยงไหมวัยอ่อนและไหมวัยแก่ และวิธีการจัดการไหมสุก
4.  ลักษณะสถานที่เลี้ยงไหม และวิธีการดูแลรักษาสุขลักษณะชองสถานที่เลี้ยงไหม
 

(ก)  หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)
   หลักฐานรับรองปฏิบัติงานด้านการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม (ถ้ามี)
 (ข)  หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)
    ใบประกาศนียบัตรที่ผ่านการอบรมด้านการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม หรือในวิชาที่เกี่ยวข้อง (ถ้ามี)
 (ค) คำแนะนำในการประเมิน
            การพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะให้ใช้หลักฐานการปฏิบัติงานหรือหลักฐานความรู้ตามที่ระบุ
 (ง) วิธีการประเมิน
 แฟ้มสะสมผลงาน (เทียบโอนประสบการณ์การทำงานเพื่อการรับรองคุณวุฒิวิชาชีพ RESK : Recognition of Existing Skills and Knowledge)
 

(ก)  คำแนะนำ
           การพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะให้ใช้หลักฐานการปฏิบัติงานหรือหลักฐานความรู้ตามที่ระบุ 
 (ข)    คำอธิบายรายละเอียด   
1. พื้นที่เลี้ยงไหม ต้องมีพื้นที่เพียงพอรองรับหนอนไหมที่เลี้ยง  และต้องสะอาด ไม่เป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคที่มีผลกระทบต่อความแข็งแรงของหนอนไหม  อากาศถ่ายเทสะดวก มีการระบายอากาศในฤดูร้อนและป้องกันลมและฝนในฤดูฝน สถานที่ตั้งควรอยู่ในพื้นที่ร่มเงา มีแสงสว่างส่องกระจายทั่วบริเวณสถานที่เลี้ยงเพื่อให้หนอนไหมเจริญเติบโตสม่ำเสมอ แต่ต้องป้องกันไม่ให้แสงแดดส่องโดนตัวหนอนไหมโดยตรง  สภาพแวดล้อมด้านนอกต้องไม่มีมลภาวะ ฝุ่น ควันไฟ   และต้องมีมาตรการป้องกันพาหะนำโรค และป้องกันสัตว์ที่เป็นศัตรูของหนอนไหมและรังไหม
2. ไข่ไหมที่จะนำฟักเป็นหนอนไหม ต้องมาจากแหล่งที่แม่ผีเสื้อผ่านการตรวจและรับรองการปลอดโรค  และยืนยันเปอร์เซ็นต์การฟักออกไม่ต่ำกว่า 90% และทราบข้อมูลวัน เดือน ปี ที่ผลิตไข่ไหม  ไข่ไหมสำหรับการผลิตเส้นไหม มี 2 แบบ คือ ไข่ไหมจากกรมหม่อนไหม และไข่ไหมที่เกษตรกรต่อพันธุ์เอง ซึ่งเป็นพันธุ์พื้นเมือง ควรสลับแหล่งพ่อแม่พันธุ์เพื่อให้ได้พันธุ์ที่แข็งแรง  ในกรณีที่เกษตรกรดำเนินการฟักไข่ไหมเอง ควรมีการควบคุมอุณหภูมิที่ประมาณ 25 oC ความชื้นสัมพัทธ์ที่ประมาณ  80% - 85% และมีการจัดการด้านแสงสว่าง เพื่อให้ตัวอ่อนในไข่ไหมแข็งแรง และไข่ไหมฟักออกพร้อมกันได้ตามกำหนด
3. หนอนไหม มี 5 วัย โดยหนอนไหมวัยอ่อน คือ  หนอนไหมนับตั้งแต่แรกฟักออกจากไข่ เป็นหนอนหนอนไหมวัย 1 วัย 2 และวัย 3  ส่วนหนอนไหมวัยแก่ คือ หนอนไหมวัย 4  ถึงวัย 5  โดยเกษตรกรต้องเลือกเก็บใบหม่อนที่ใช้เลี้ยงให้เหมาะสมกับวัยของหนอนไหม ดังนี้
หนอนไหมวัย 1 ใช้ใบหม่อนใต้ยอดลงมาใบที่ 1 ถึง ใบที่ 3
หนอนไหมวัย 2 ใช้ใบหม่อนใต้ยอดลงมาใบที่ 1 ถึง ใบที่ 6
หนอนไหมวัย 3 ใช้ใบหม่อนใต้ยอดลงมาใบที่ 1 ถึง ใบที่ 10
หนอนไหมวัย 4 ถึง วัย 5 ใช้ใบหม่อนได้ตลอดทั้งกิ่ง ยกเว้นใบยอด
การเก็บใบหม่อนที่จะนำไปเลี้ยงหนอนไหมวัยอ่อน (วัย 1 ถึง วัย 3) ควรเก็บในช่วงเช้า เพราะในช่วงเวลาดังกล่าว  ใบหม่อนมีน้ำและโปรตีนเป็นองค์ประกอบสูง เหมาะสำหรับหนอนไหมวัยอ่อนที่มีอัตราการเจริญเติบโตสูง  ส่วนใบหม่อนที่จะนำไปเลี้ยงหนอนไหมวัยแก่ (วัย 4 ถึง วัย 5) ควรเก็บในช่วงบ่าย เป็นช่วงเวลาที่ใบหม่อนจะมีน้ำเป็นองค์ประกอบน้อย แต่คาร์โบไฮเดรตสูง เหมาะสำหรับหนอนไหมวัยแก่นำไปสร้างต่อมไหม (silk gland) ได้ดี     
4. ไหมสุก คือ หนอนไหมวัย 5 ซึ่งเจริญเติบโตเต็มวัย หยุดกินใบหม่อนเพื่อพร้อมสร้างรังไหม  ซึ่งการทำรังไหมคือการคายเส้นใยเพื่อห่อหุ้มตัวไหม  จากนั้นนำรังไปขาย หรือนำไปแปรรูปเป็นเส้นไหม
5. รังไหม คือ สิ่งห่อหุ้มหนอนไหมที่สร้างขึ้นโดยหนอนไหมพ่นเส้นใยเพื่อห่อหุ้มตัวเอง ก่อนลอกคราบบกลายเป็นดักแด้  ซึ่งรังไหมสดจะมีส่วนของดักแด้ที่มีชีวิต เปลือกรัง และคราบของหนอนไหมอยู่ภายใน ซึ่งรวมทั้งรังที่ยังไม่ลอกปุยไหมและลอกปุยไหมแล้ว
6. ข้อมูลที่ต้องทราบและบันทึกในการเลี้ยงไหม ประกอบด้วยพันธุ์ไหมที่เลี้ยง สถานที่เลี้ยงไหม และการควบคุมอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์  วันเดือนปีและระยะเวลาเลี้ยง วิธีการเลี้ยงที่เหมาะสมในแต่ละพันธุ์
 

เจ้าหน้าที่สอบพิจารณาหลักฐานของผู้เข้ารับการประเมิน ในกระบวนการประเมินเทียบโอนประสบการณ์การทำงานเพื่อการรับรองคุณวุฒิวิชาชีพ โดยหลักฐานต้องมีความสอดคล้องตามหน่วยสมรรถนะ (Unit of Competence: UoC) สมรรถนะย่อย (Element of Competence: EoC) และเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria: PC)