หน่วยสมรรถนะ

หน่วยสมรรถนะ

ปฏิบัติงานตามกฏและข้อบังคับด้านความปลอดภัยในการปฏิบัติการเดินรถไฟ

สาขาวิชาชีพระบบขนส่งทางราง


รายละเอียดหน่วยสมรรถนะ


1. รหัสหน่วยสมรรถนะ RAI-GSET-199B

2. ชื่อหน่วยสมรรถนะ ปฏิบัติงานตามกฏและข้อบังคับด้านความปลอดภัยในการปฏิบัติการเดินรถไฟ

3. ทบทวนครั้งที่ N/A

4. สร้างใหม่ ปรับปรุง

5. สำหรับชื่ออาชีพและรหัสอาชีพ (Occupational Classification)

ทุกอาชีพในกลุ่มงานขับเคลื่อนหรือควบคุมยานพาหนะในระบบขนส่งทางราง (Train/Rail Operation)
ISCO-08    8311     พนักงาน/คนขับเคลื่อนหัวรถจักร    
    8311    ผู้ขับหัวรถจักร
    8311    พนักงาน/คนขับรถไฟ      

    

1 8311 ผู้ขับหัวรถจักร

6. คำอธิบายหน่วยสมรรถนะ (Description of Unit of Competency)

หน่วยสมรรถนะนี้เกี่ยวข้องกับความรู้และทักษะที่จำเป็นในการนำกฏและข้อบังคับด้านความปลอดภัยมาประยุกต์ใช้กับการปฏิบัติงานในระบบขนส่งทางราง รวมถึงการตีความและการตอบสนองต่อสัญญาณ ป้ายสัญญาณ และอุปกรณ์สื่อสารอื่นๆ ที่จำเป็น ตามกฎระเบียบหรือวิธีปฏิบัติด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง และดำเนินการอย่างเหมาะสมในสถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัยหรือเหตุฉุกเฉิน


7. สำหรับระดับคุณวุฒิ
1 2 3 4 5 6 7 8

8. กลุ่มอาชีพ (Sector)

กลุ่มอาชีพระบบขนส่งทางราง (Rail Sector)

ISCO-08 หมวดใหญ่ 8 ผู้ควบคุมเครื่องจักรโรงงานและเครื่องจักร และผู้ปฏิบัติงานด้านการประกอบ (หน้าที่ขับเคลื่อนรถไฟและยานพาหนะ)


9. ชื่ออาชีพและรหัสอาชีพอื่นที่หน่วยสมรรถนะนี้สามารถใช้ได้ (ถ้ามี)

N/A    


10. ข้อกำหนดหรือกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง (Licensing or Regulation Related) (ถ้ามี)
  • การรถไฟแห่งประเทศไทย ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ พ.ศ.2549 (ขดร. 2549)
  • พระราชบัญญัติการขนส่งทางราง พ.ศ. ....
  • พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554

11. สมรรถนะย่อยและเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Elements and Performance Criteria)
หน่วยสมรรถนะย่อย (EOC) เกณฑ์ในการปฏิบัติงาน (Performance Criteria)
00004.1

ปฏิบัติงานภายใต้กฏและข้อบังคับด้านความปลอดภัยในการปฏิบัติงานในระบบขนส่งทางราง

1.1 บอกปัจจัยที่ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพอนามัย และสภาพจิตใจ ซึ่งอาจส่งผลให้ประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานลดลง และเกิดความไม่ปลอดภัยต่อบุคคล ทรัพย์สิน และอื่นๆ

1.2 ระบุชื่อ/รายการอุปกรณ์หรือระบบความปลอดภัย (Safety System) ที่จำเป็นต้องใช้ในการปฏิบัติงานในระบบขนส่งทางรางได้

1.3 ปฏิบัติงานภายใต้กฎข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ และมาตรฐานด้านความปลอดภัยขององค์กรอย่างเคร่งครัด

00004.2

ตอบสนองต่อสัญญาณ ป้ายสัญญาณ และอุปกรณ์สื่อสารที่จำเป็นในการปฏิบัติการเดินรถ

2.1 ระบุชนิดของสัญญาณที่ใช้ในการปฏิบัติการเดินรถ ตามข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ ได้อย่างถูกต้อง

2.2 บอกความหมายและความสำคัญของสัญญาณแต่ละชนิดได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมกับเงื่อนไขการให้สัญญาณในการปฏิบัติการเดินรถ

2.3 ตอบสนองต่อสัญญาณ ป้ายสัญญาณและอุปกรณ์สื่อสารที่จำเป็น ตามข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ และมาตรฐานด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง เพื่อความปลอดภัยของบุคคล อุปกรณ์ และอื่นๆ

00004.3

ดำเนินการในสถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉิน

3.1 ระบุเหตุการณ์/สถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างการปฏิบัติงาน และตอบสนองได้อย่างเหมาะสม เพื่อลดหรือขจัดความเสี่ยงต่อบุคคลและอื่นๆ

3.2 ประยุกต์ใช้หลักความปลอดภัย แนวทางปฏิบัติและขั้นตอนในการควบคุมสถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างการปฏิบัติงานได้อย่างเหมาะสม

3.3 รายงานสถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉินต่อผู้ที่เกี่ยวข้องหรือรับผิดชอบได้ตามขั้นตอนขององค์กร และมาตรฐานด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง

3.4 บันทึกและรายงานเหตุการณ์/สถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉินที่เกิดขึ้น ตามขั้นตอนขององค์กร และมาตรฐานด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง


12. ความรู้และทักษะก่อนหน้าที่จำเป็น (Pre-requisite Skill & Knowledge)
  • ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับระบบขนส่งทางราง
  • ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับสัญญาณ ป้ายสัญญาณในการปฏิบัติการเดินรถไฟ
  • กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัยในการทำงาน

13. ทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

(ก) ความต้องการด้านทักษะ (Skill Requirement)

      (ก1) ทักษะทางเทคนิค (Technical Skills)

  • ทักษะการประยุกต์ใช้กฎ ข้อกำหนด และหลักปฏิบัติด้านความปลอดภัยกับการปฏิบัติงานในระบบขนส่งทางราง
  • ทักษะการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัยหรือฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นระหว่างปฏิบัติงาน
  • ทักษะการอ่านและตีความกฎ ระเบียบ และคำแนะนำเกี่ยวกับงานด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง
  • ทักษะการใช้และตอบสนองต่อสัญญาณ ป้ายสัญญาณ และอุปกรณ์สื่อสารที่จำเป็นในการปฏิบัติการเดินรถ
  • ทักษะการใช้งานอุปกรณ์สื่อสารอิเล็กทรอนิกส์ตามระเบียบปฏิบัติที่กำหนด
  • ทักษะการกรอกข้อมูล/จัดทำเอกสารที่เกี่ยวข้องกับงาน
  • ทักษะการเลือกและใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล
  • ทักษะการใช้อุปกรณ์/ระบบความปลอดภัย (Safety System)

(ก2) ทักษะทางสังคมและการทำงาน (Soft Skills)

  • ทักษะการประสานงาน
  • ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพในระหว่างการปฏิบัติงาน
  • ทักษะการทำงานร่วมกับผู้อื่นในระหว่างการปฏิบัติงานอย่างมีประสิทธิภาพ             

 (ข) ความต้องการด้านความรู้ (Knowledge Requirement)

(ข1) ข้อกำหนดและข้อจำกัดของระบบความปลอดภัยที่ใช้ในระบบขนส่งทางราง

(ข2)  สัญญาณ ป้ายสัญญาณ เครื่องหมายประจำขบวนรถ 

(ข3) การระบุเหตุอันตรายจากงานและการดำเนินการที่จำเป็นเพื่อลด ควบคุม หรือกำจัดเหตุอันตราย

(ข4)  การแจ้งเหตุการณ์/สถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉิน

(ข4) ขั้นตอนการสื่อสารและระเบียบปฏิบัติขององค์กร

(ข5)  กฏความปลอดภัยและอาชีวอนามัยที่เกี่ยวข้อง (OH&S)       

(ข6) แบบฟอร์ม/เอกสารที่เกี่ยวข้องกับระบบความปลอดภัยขององค์กร

(ข) ความต้องการด้านความรู้

(ข1) ข้อกำหนดและข้อจำกัดของระบบความปลอดภัยที่ใช้ในระบบขนส่งทางราง

(ข2)  สัญญาณ ป้ายสัญญาณ เครื่องหมายประจำขบวนรถ 

(ข3) การระบุเหตุอันตรายจากงานและการดำเนินการที่จำเป็นเพื่อลด ควบคุม หรือกำจัดเหตุอันตราย

(ข4)  การแจ้งเหตุการณ์/สถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉิน

(ข4) ขั้นตอนการสื่อสารและระเบียบปฏิบัติขององค์กร

(ข5)  กฏความปลอดภัยและอาชีวอนามัยที่เกี่ยวข้อง (OH&S)       

(ข6)     แบบฟอร์ม/เอกสารที่เกี่ยวข้องกับระบบความปลอดภัยขององค์กร


14. หลักฐานที่ต้องการ (Evidence Guide)

ผู้ที่เข้ารับการประเมิน จะต้องศึกษาคำแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน ควบคู่ไปกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน ทักษะและความรู้ที่ต้องการ ขอบเขต และแนวทางการประเมินของหน่วยสมรรถนะนี้

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

(ก1) หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ หรือ                         

(ก2) ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                    

(ก3) วิดีโอการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                              

(ก4) ภาพถ่ายผลงานหรือชิ้นงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ

(ก5)  ผลงานจากการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

(ข1) ใบรับรองผลการศึกษา หรือ                                                              

(ข2) ประกาศนียบัตร/วุฒิบัตร/ใบรับรองผ่านการอบรมในหลักสูตรที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

 

 

(ค) คำแนะนำในการประเมิน

(ค1)  ประเด็นสำคัญที่ควรพิจารณาในการประเมิน และหลักฐานที่จำเป็น                 

       ผู้ที่เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องแสดงหลักฐานที่จำเป็นที่มีประเด็นและจุดสังเกตของหลักฐานสอดคล้องกับรายละเอียดที่ระบุไว้ในสมรรถนะย่อย และเกณฑ์การปฏิบัติงาน อาทิ:                                                                 

  • หลักฐานการปฏิบัติงานและหลักฐานความรู้                                         
  • ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถไฟ กฎหมายที่เกี่ยวข้อง และขั้นตอนการปฏิบัติงาน
  • อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับขอบเขต                                                          

(ค2)  วิธีการประเมิน                                                                            

  • การประเมินความรู้และทักษะในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องดำเนินการโดยองค์กรที่มีหน้าที่รับการรับรองสมรรถนะของบุคคลตามมาตรฐานอาชีพที่ขึ้นทะเบียนเท่านั้น   
  • การประเมินความรู้ กำหนดให้ทำการสอบข้อเขียนแบบปรนัย 4 ตัวเลือกเป็นอย่างน้อย และ/หรือการสอบสัมภาษณ์ หรือพิจารณาจากหลักฐานความรู้ที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น ใบรับรองผลการศึกษา ใบรับรองผ่านการอบรม ประกาศนียบัตรผ่านการอบรม เป็นต้น
  • การประเมินการปฏิบัติงาน พิจารณาจากหลักฐานการปฏิบัติงานที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะ วิดีโอการปฏิบัติงาน ภาพถ่ายผลงานที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น

15. ขอบเขต (Range Statement)

(ก) คำแนะนำ

 (ก1)  ผู้เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องสามารถนำกฏและข้อบังคับด้านความปลอดภัยมาประยุกต์ใช้กับการปฏิบัติงานในระบบขนส่งทางราง ตามขั้นตอน ข้อกำหนด หรือมาตรฐานขององค์กร/สถานประกอบการ รวมถึงสามารถตีความและตอบสนองต่อสัญญาณ ป้ายสัญญาณที่เกี่ยวข้องกับการเดินรถไฟ และอุปกรณ์สื่อสารได้อย่างถูกต้อง ตามกฎระเบียบหรือวิธีปฏิบัติด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง และดำเนินการอย่างเหมาะสมในสถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัยหรือเหตุฉุกเฉิน

        นอกจากนี้ ผู้เข้ารับการประเมินควรเตรียมหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้ มาเพื่อประกอบการพิจารณาด้วย                             

(ก2)   สำหรับเจ้าหน้าที่สอบจะต้องพิจารณาหลักฐานที่จำเป็น ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงานและหลักฐานความรู้ให้ตรงตามที่ระบุไว้ในหน่วยสมรรถนะนี้    

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

(ข1)

ขอบเขตของงาน:

  • ประเมินศักยภาพด้านสุขภาพร่างกาย และสภาพจิตใจของตนเองก่อนการปฏิบัติงาน
  • ปฏิบัติงานในหน้าที่ภายใต้กฎข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ และมาตรฐานด้านความปลอดภัยขององค์กรอย่างเคร่งครัด
  • ตอบสนองต่อสัญญาณ ป้ายสัญญาณ และอุปกรณ์สื่อสารที่จำเป็น ตามข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ และมาตรฐานด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง เพื่อความปลอดภัยของบุคคล อุปกรณ์ และอื่นๆ
  • ระบุและตอบสนองต่อเหตุการณ์/สถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างการปฏิบัติงานได้อย่างเหมาะสม

(ข2)

สาเหตุที่ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพอนามัย และสภาพจิตใจ ซึ่งอาจ

ส่งผลให้ประสิทธิภาพการทำงาน

ลดลง อาทิเช่น:

  • นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ
  • ภาวะความเครียดเนื่องจากปัญหาส่วนตัว
  • โรคประจำตัวเรื้อรัง
  • สุรา ยาเสพติต หรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท
  • ขาดการออกกำลังกาย
  • รับประทานอาหารที่ไม่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย

(ข3)

สัญญาณ ป้ายสัญญาณ และอุปกรณ์สื่อสารที่อาจต้องใช้ในการปฏิบัติงาน:

  • สัญญาณมือ
  • สัญญาณประจำที่
  • สัญญาณหวีดรถจักร
  • ป้ายสัญญาณ
  • เครื่องหมายประจำขบวนรถ
  • วิทยุสื่อสาร/โทรศัพท์มือถือ

(ข4)

เหตุการณ์/สถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉิน:

  • สัญญาณประจำที่ใดๆ ชำรุด ใช้การไม่ได้
  • ทางชำรุด
  • มีสิ่งหนึ่งสิ่งใดบกพร่องในขบวนรถ
  • มีเหตุการณ์ผิดปกติที่อาจจะไม่ปลอดภัยต่อขบวนรถหรือบุคคล/ประชาชน

(ข5)

การตอบสนองต่อเหตุการณ์/สถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัย

เหตุอันตราย หรือเหตุฉุกเฉิน:

  • ป้องกันทันที เพื่อมิให้เกิดเหตุอันตรายเท่าที่สามารถจะทำได้
  • แจ้งเหตุให้นายสถานีทางสะดวกทราบโดยเร็วที่สุด
  • รายงานเหตุการณ์ที่อาจจะเป็นอันตรายแก้การเดินรถให้ผู้บังคับบัญชาทราบทันที
  • ช่วยเหลือเมื่อจำเป็นอย่างเต็มความสามารถ

(ข6)

อุปกรณ์หรือระบบความปลอดภัย (Safety System) อาทิเช่น:

  • ป้ายเตือน
  • แผงกั้น/เครื่องกั้น
  • ไฟสัญญาน
  • ธง (แดง-เขียว)
  • เทปสีแดง

(ข7)

เครื่องมือและอุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลที่ต้องใช้ระหว่างการปฏิบัติงาน:

 

  • เสื้อกั๊กสะท้อนแสง
  • ถุงมือหนัง/ถุงมือไหมพรม/ถุงมือกันลื่น
  • แว่นตากันแดด/แว่นตานิรภัย
  • อุปกรณ์ป้องกันหู
  • หมวกนิรภัย
  • รองเท้านิรภัย
  • วิทยุสื่อสาร/โทรศัพท์มือถือ
  • ไฟฉาย
  • ธงสัญญาณ (เขียว/แดง)
  • อุปกรณ์ป้องกันอื่นๆ ที่จำเป็น

(ข8)

วิธีการสื่อสาร อาจรวมถึง:

  • การใช้วิทยุสื่อสาร/โทรศัพท์มือถือ
  • การให้สัญญานต่างๆ

(ข9)

การแจ้งข้อมูล:

  • สื่อสารด้วยปากเปล่าแบบ Face-to-face
  • เขียนลงในแบบฟอร์ม/เอกสาร/แผนงาน
  • ผ่านระบบอิเล็คทรอนิกส์

(ข10)

ข้อมูล/เอกสารต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง:

  • คู่มือการปฏิบัติงาน นโยบาย และขั้นตอนการปฏิบัติงานขององค์กร/สถานประกอบการ
  • กฎระเบียบด้านความปลอดภัยขององค์กร/สถานประกอบการ
  • สมุดบันทึก/แบบฟอร์มบันทึกเก็บข้อมูล
  • คำแนะนำด้านเทคนิคต่างๆ
  • เงื่อนไข/สัญญา/ข้อตกลงในการปฏิบัติงาน

16. หน่วยสมรรถนะร่วม (ถ้ามี)

N/A    


17. อุตสาหกรรมร่วม/กลุ่มอาชีพร่วม (ถ้ามี)

N/A    


18. รายละเอียดกระบวนการและวิธีการประเมิน (Assessment Description and Procedure)

การประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ กำหนดให้เลือกใช้การประเมินจากวิธีดังต่อไปนี้

      18.1 ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                  

      18.2 การพิจารณาจากหลักฐานที่นำมาแสดง เช่น ประกาศนียบัตรผ่านการอบรม หนังสือรับรองการทำงาน แฟ้มสะสมผลงาน เป็นต้น        


ยินดีต้อนรับ