หน่วยสมรรถนะ

หน่วยสมรรถนะ

เตรียมการสำหรับการปฏิบัติการเดินรถ

สาขาวิชาชีพระบบขนส่งทางราง


รายละเอียดหน่วยสมรรถนะ


1. รหัสหน่วยสมรรถนะ RAI-PRXO-196B

2. ชื่อหน่วยสมรรถนะ เตรียมการสำหรับการปฏิบัติการเดินรถ

3. ทบทวนครั้งที่ N/A

4. สร้างใหม่ ปรับปรุง

5. สำหรับชื่ออาชีพและรหัสอาชีพ (Occupational Classification)

อาชีพผู้ขับรถจักร (Locomotive Driver)

ISCO-08       8311   พนักงาน/คนขับเคลื่อนหัวรถจักร    

                 8311   ผู้ขับหัวรถจักร

                 8311   พนักงาน/คนขับรถไฟ     

1 8311 ผู้ขับหัวรถจักร

6. คำอธิบายหน่วยสมรรถนะ (Description of Unit of Competency)

หน่วยนี้เกี่ยวข้องกับความรู้และทักษะที่จำเป็นในการเตรียมความพร้อมสำหรับการปฏิบัติการเดินรถหรือทำขบวน ทั้งในด้านสุขภาพร่างกายและจิตใจก่อนปฏิบัติงาน ตามข้อกำหนดหรือมาตรฐานขององค์กร ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถไฟ และหลักปฏิบัติ/มาตรฐานด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง รวมถึงการจัดเตรียมขบวนรถ  และตรวจสอบเอกสารที่เกี่ยวข้องก่อนยืนยันการออกเดินทาง


7. สำหรับระดับคุณวุฒิ
1 2 3 4 5 6 7 8

8. กลุ่มอาชีพ (Sector)

กลุ่มอาชีพระบบขนส่งทางราง (Rail Sector)

ISCO-08 หมวดใหญ่ 8 ผู้ควบคุมเครื่องจักรโรงงานและเครื่องจักร และผู้ปฏิบัติงานด้านการประกอบ (หน้าที่ขับเคลื่อนรถไฟและยานพาหนะ)


9. ชื่ออาชีพและรหัสอาชีพอื่นที่หน่วยสมรรถนะนี้สามารถใช้ได้ (ถ้ามี)

N/A


10. ข้อกำหนดหรือกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง (Licensing or Regulation Related) (ถ้ามี)

การรถไฟแห่งประเทศไทย ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ พ.ศ.2549 (ขดร.2549)


11. สมรรถนะย่อยและเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Elements and Performance Criteria)
หน่วยสมรรถนะย่อย (EOC) เกณฑ์ในการปฏิบัติงาน (Performance Criteria)
10508.1

เตรียมความพร้อมด้านสุขภาพร่างกายและจิตใจก่อนปฏิบัติงาน

1.1 ระบุวิธีการเตรียมพร้อมด้านสุขภาพร่างกาย และจิตใจ ก่อนและหลังการปฏิบัติหน้าที่ ตามข้อกำหนดขององค์กร และหลักความปลอดภัยและอาชีวอนามัยในการทำงานได้อย่างถูกต้อง 

1.2 บอกวิธีบริหารจัดการความเครียดในขณะปฏิบัติหน้าที่ได้

1.3 ประเมินศักยภาพของตนเองที่เสื่อมลงเนื่องจากปัญหาด้านสุขภาพร่างกายและสภาพจิตใจ

1.4 เลือกและใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลในขณะปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างเหมาะสม

10508.2

เตรียมการนำรถดีเซลรางเทียบขบวน

2.1 ระบุและตรวจสอบตำแหน่งการใช้งานของอุปกรณ์ควบคุมการขับเคลื่อนภายในห้องขับ ตามคู่มือการใช้รถและมาตรฐานการบำรุงรักษา

2.2 ระบุและตรวจสอบตำแหน่งการใช้งานของอุปกรณ์ควบคุมระบบไฟฟ้าขบวนรถตามคู่มือการใช้รถและมาตรฐานการบำรุงรักษา

2.3 ตรวจสอบการทำงานของระบบประตูขึ้นลงผู้โดยสาร ตามข้อกำหนด และมาตรฐานความปลอดภัยขององค์กร

2.4 ประสานผู้เกี่ยวข้องเพื่อทำการปรับแต่งแก้ไขอุปกรณ์ต่างๆ ของรถ ตามข้อกำหนดและมาตรฐานความปลอดภัยขององค์กร เพื่อให้สามารถใช้งานได้เป็นปกติ

10508.3

เตรียมการก่อนออกเดินทาง

3.1 ระบุรายการตรวจสอบ เอกสาร และ/หรือหลักฐานที่เกี่ยวข้องก่อนยืนยันการออกเดินทาง ตามขั้นตอนและมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติการเดินรถได้อย่างถูกต้อง

3.2 ระบุอันตราย และประเมินความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นในระหว่างการเดินทางได้อย่างถูกต้อง

3.3 ระบุข้อจำกัดและคำแนะนำพิเศษที่อาจจำเป็นต้องใช้สำหรับการเดินทางได้


12. ความรู้และทักษะก่อนหน้าที่จำเป็น (Pre-requisite Skill & Knowledge)
  • ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับรถจักรและรถพ่วง
  • ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับรถดีเซลราง
  • ความรู้พื้นฐานด้านงานช่าง/วิศวกรรม
  • การใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ช่างพื้นฐาน

ขั้นตอนการสื่อสารและระเบียบปฏิบัติในการปฏิบัติการเดินขบวนรถไฟ


13. ทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

(ก) ความต้องการด้านทักษะ (Skill Requirement)

      (ก1) ทักษะทางเทคนิค (Technical Skills)

  • ทักษะการเตรียมความพร้อมสำหรับการทำขบวนหรือปฏิบัติการเดินรถ
  • ทักษะการใช้งานอุปกรณ์สื่อสารอิเล็กทรอนิกส์ตามระเบียบปฏิบัติที่กำหนด
  • ทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและโปรแกรมคอมพิวเตอร์เบื้องต้น
  • ทักษะการเลือกและใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลที่จำเป็นในการปฏิบัติงานทักษะการใช้เครื่องมือวัด เครื่องมือช่าง และอุปกรณ์อ่านค่าแสดงผลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับงาน
  • ทักษะการอ่านคู่มือการใช้งาน และตีความคำแนะนำ ขั้นตอน และข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติการเดินรถหรือการทำขบวน
  • ทักษะการจัดทำเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติการเดินรถ

(ก2) ทักษะทางสังคมและการทำงาน (Soft Skills)

  • ทักษะการวางแผนงาน/โครงการ
  • ทักษะการแก้ไขปัญหา/เหตุการณ์เฉพาะหน้า
  • ทักษะการควบคุมงานและสอนงาน                  
  • ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพในระหว่างการปฏิบัติงาน

ภาวะผู้นำและการทำงานเป็นทีม                     

(ข) ความต้องการด้านความรู้

(ข1) การเตรียมความพร้อมด้านสุขภาพร่างกายและจิตใจของผู้ประจำหน้าที่ขับเคลื่อน/ควบคุมยานพาหนะสาธารณะ

(ข2) หลักปฏิบัติในการควบคุมเหตุอันตราย สถานการณ์ฉุกเฉิน และสถานการณ์/สภาพแวดล้อมที่มีความเสี่ยง

(ข3) กฏความปลอดภัยและอาชีวอนามัยที่เกี่ยวข้อง (OH&S)

(ข4)  แบบฟอร์ม/เอกสารที่เกี่ยวข้องกับการเตรียมการก่อนปฏิบัติการเดินรถหรือการทำขบวน


14. หลักฐานที่ต้องการ (Evidence Guide)

ผู้ที่เข้ารับการประเมินจะต้องศึกษาคำแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน ควบคู่ไปกับเกณฑ์ในการปฏิบัติงาน ทักษะและความรู้ที่ต้องการ ขอบเขต และแนวทางการประเมินสำหรับหน่วยสมรรถนะนี้                     

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

(ก1) หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ หรือ                         

(ก2) ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                    

(ก3) วิดีโอการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                              

(ก4) ภาพถ่ายผลงานหรือชิ้นงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

(ข)  หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

(ข1) ใบรับรองผลการศึกษา หรือ                                                              

(ข2) ประกาศนียบัตร/วุฒิบัตร/ใบรับรองผ่านการฝึกอบรมในหลักสูตรด้านปฏิบัติการรถจักร และ/หรือหลักสูตรอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

 (ค) คำแนะนำในการประเมิน

(ค1)  ประเด็นสำคัญที่ควรพิจารณาในการประเมิน และหลักฐานที่จำเป็น                 

       ผู้ที่เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องแสดงหลักฐานที่จำเป็นที่มีประเด็นและจุดสังเกตของหลักฐานสอดคล้องกับรายละเอียดที่ระบุไว้ในสมรรถนะย่อย และเกณฑ์การปฏิบัติงาน อาทิ:                                                                 

  • หลักฐานการปฏิบัติงานและหลักฐานความรู้                                         
  • ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถไฟ กฎหมายที่เกี่ยวข้อง และขั้นตอนการปฏิบัติงาน
  • อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับขอบเขต          

 

(ค2)  บริบทและทรัพยากรเฉพาะสำหรับการประเมิน                                        

  • ผู้ที่เข้ารับการประเมินจะต้องแสดงให้เห็นถึงทักษะความสามารถที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ ภายในช่วงระยะเวลาและบริบทที่เหมาะสม                    
  • ทรัพยากรสำหรับการประเมิน อาทิ แบบฝึกหัดที่เกี่ยวข้อง กรณีศึกษา การสาธิตการปฏิบัติงาน การประเมินความรู้ การประเมินการปฏิบัติงานในสถานที่จริง                

(ค3)  วิธีการประเมิน                                                                           

  • การประเมินความรู้และทักษะในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องดำเนินการโดยองค์กรที่มีหน้าที่รับการรับรองสมรรถนะของบุคคลตามมาตรฐานอาชีพที่ขึ้นทะเบียนเท่านั้น   
  • การประเมินความรู้ กำหนดให้ทำการสอบข้อเขียนแบบปรนัย 4 ตัวเลือกเป็นอย่างน้อย และ/หรือการสอบสัมภาษณ์ หรือพิจารณาจากหลักฐานความรู้ที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น ใบรับรองผลการศึกษา ใบรับรองผ่านการอบรม ประกาศนียบัตรผ่านการอบรม เป็นต้น
  • การประเมินการปฏิบัติงาน โดยการสัมภาษณ์เชิงเทคนิค หรืออาจจะพิจารณาจากหลักฐานการปฏิบัติงานที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะ วิดีโอการปฏิบัติงาน ภาพถ่ายผลงานที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น 

15. ขอบเขต (Range Statement)

(ก) คำแนะนำ

 (ก1)  สำหรับผู้เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ ต้องสามารถเตรียมการสำหรับปฏิบัติการเดินรถหรือทำขบวน ได้อย่างถูกต้องตามข้อกำหนดหรือมาตรฐานขององค์กร ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถไฟ และหลักปฏิบัติด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง รวมถึงเตรียมความพร้อมด้านสุขภาพร่างกายและจิตใจก่อนปฏิบัติงาน จัดเตรียมและตรวจสอบเอกสารที่เกี่ยวข้องก่อนยืนยันการออกเดินทาง

        นอกจากนี้ ผู้เข้ารับการประเมินควรเตรียมหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้ มาเพื่อประกอบการพิจารณาด้วย                             

            (ก2) สำหรับเจ้าหน้าที่สอบจะต้องพิจารณาหลักฐานที่จำเป็น ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้ให้ตรงตามที่ระบุไว้ในหน่วยสมรรถนะนี้             

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

(ข1)

ปัญหาด้านสุขภาพร่างกายที่ส่งผลต่อการทำขบวนหรือปฏิบัติการเดินรถ อาทิเช่น:

  • โรคประจำตัว
  • เสพสุราหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
  • เสพยาเสพติด
  • ตกอยู่ภายใต้ฤทธิ์ยา
  • พักผ่อนไม่เพียงพอ
  • ตรากตรำทำงานอย่างต่อเนื่องมาเป็นระยะเวลานาน
  • เกิดอุบัติเหตุกับสภาพร่างกายและยังไม่หายเป็นปกติ

(ข2)

ปัญหาด้านสภาพจิตใจที่ส่งผลต่อการปฏิบัติการเดินรถหรือทำขบวน อาทิ:

  • การเจ็บป่วยจากโรคเรื้อรัง/โรคประจำตัว
  • ความเครียดจากปัญหาส่วนตัว หรือครอบครัว
  • ความเครียดสะสมจากการปฎิบัติงาน
  • ติดการพนัน
  • ติดยาเสพติดหรือสารเสพติด
  • เกิดคดีความจากการปฏิบัติงาน หรือส่วนตัว
  • ประสบอุบัติเหตุ/เหตุอันตรายร้ายแรงจากการทำงาน

(ข3)

ขั้นตอนการเตรียมการนำรถดีเซลรางเทียบขบวน:

  • ตรวจสอบการทำงานของระบบประตูขึ้น-ลงผู้โดยสาร
  • ตรวจสอบตำแหน่งการใช้งานของอุปกรณ์ควบคุมการขับเคลื่อน ภายในห้องขับให้อยู่ในท่าที่ถูกต้อง
  • ตรวจสอบตำแหน่งการใช้งานของอุปกรณ์ควบคุมระบบไฟฟ้าขบวนรถให้ใช้การได้ดี
  • ทดสอบและลงตรวจสอบระบบห้ามล้อก่อนเคลื่อนขบวนรถ
  • ทดสอบระบบห้ามล้อบริเวณปลายชานสถานีและก่อนถึงจุดจอดตามข้อกำหนดเพื่อความปลอดภัย

(ข4)

อันตรายหรือความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นระหว่างการเดินทาง อาทิเช่น:

  • ชนสิ่งกีดขวางบนทาง เช่น คน สัตว์ รถยนต์ ต้นไม้ ก้อนหิน ฯลฯ
  • เครื่องกั้นถนนผ่านเสมอระดับทางชำรุด ไม่ทำงาน
  • ภัยธรรมชาติ เช่น ฝนตก น้ำท่วม ทางขาด ดินสไลด์
  • ไฟไหม้บริเวณใกล้เคียงหรือใกล้ทางรถไฟ หรือต้นไม้บริเวณข้างทาง
  • ความเสี่ยงจากบุคคลภายนอกที่สัญจรผ่านไปมาทางถนน ในการข้ามทางผ่านถนนเสมอระดับทาง
  • การไม่ปฏิบัติตามกฎจราจร
  • การก่อวินาศกรรม
  • การปฏิบัติงานที่ผิดพลาดของผู้เกี่ยวข้อง
  • การก่อให้เกิดอุบัติเหตุจากบุคคลที่ 3 เช่น ขว้างปาขบวนรถ

(ข5)

เครื่องมือ อุปกรณ์ และเอกสาร

ที่ควรจะต้องมีในการปฏิบัติงาน:

  • นาฬิกา
  • วิทยุสื่อสาร/โทรศัพท์มือถือ
  • คำสั่งประกาศเดินรถพิเศษที่เกี่ยวข้อง
  • โคมสัญญาณ และ/หรือ ธง (เขียว-แดง) ตามความจำเป็น
  • เครื่องมือเครื่องใช้และอุปกรณ์บางอย่างประจำรถจักรตามที่กำหนด

(ข6)

เครื่องมือและอุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลที่ต้องใช้

ระหว่างการปฏิบัติงาน:

  • ถุงมือหนัง/ถุงมือถัก/ถุงมือกันลื่น
  • แว่นตากันแดด/แว่นตานิรภัย
  • อุปกรณ์ป้องกันหู
  • รองเท้านิรภัย
  • ไฟฉาย
  • อุปกรณ์ป้องกันอื่นๆ ที่จำเป็น

(ข7)

วิธีการสื่อสาร อาจรวมถึง:

  • การใช้วิทยุสื่อสาร/โทรศัพท์มือถือ
  • การให้สัญญาณมือ

(ข8)

การแจ้งข้อมูล:

  • สื่อสารด้วยปากเปล่าแบบ Face-to-face
  • เขียนลงในแบบฟอร์ม/เอกสาร/แผนงาน
  • ผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์

(ข9)

ข้อมูล/เอกสารต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง:

  • ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ การรถไฟแห่งประเทศไทย พ.ศ.2549 (ขดร.2549)
  • คู่มือการปฏิบัติงาน นโยบาย และกระบวนการปฏิบัติงานขององค์กร/สถานประกอบการ
  • คำสั่งที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติการรถจักรขององค์กร/สถานประกอบการ
  • คู่มือการใช้งานรถจักร รถพ่วงขององค์กร/สถานประกอบการ
  • คู่มือคำแนะนำการใช้งาน/คู่มือการใช้รถ/คู่มือประจำรถจักรชนิดต่างๆ
  • คู่มือความปลอดภัยในการทำงานขององค์กร/สถานประกอบการ

16. หน่วยสมรรถนะร่วม (ถ้ามี)

N/A


17. อุตสาหกรรมร่วม/กลุ่มอาชีพร่วม (ถ้ามี)

N/A


18. รายละเอียดกระบวนการและวิธีการประเมิน (Assessment Description and Procedure)

18.1  เครื่องมือประเมินการเตรียมความพร้อมด้านสุขภาพร่างกายและจิตใจ

             1) ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                       

              2) การสัมภาษณ์     

18.2 เครื่องมือประเมินการเตรียมการนำรถดีเซลรางเทียบขบวน

             1) ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                       

             2) การสัมภาษณ์ หรือ

             3) การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)                           

      18.3 เครื่องมือประเมินการเตรียมการก่อนออกเดินทาง

             1) ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                       

             2) การสัมภาษณ์

             3) การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)


ยินดีต้อนรับ