อาชีพผู้ขับรถจักร (Locomotive Driver)

ISCO-08       8311   พนักงาน/คนขับเคลื่อนหัวรถจักร    

                 8311   ผู้ขับหัวรถจักร

                 8311   พนักงาน/คนขับรถไฟ      

หน่วยสมรรถนะนี้เกี่ยวข้องกับความรู้และทักษะที่จำเป็นในการวางแผน การเตรียมความพร้อม และการดำเนินการสับเปลี่ยนรถ ต่อพ่วงขบวน และปลดเครื่องพ่วงขบวน รวมทั้งวิธีการใช้งานเครื่องพ่วง/ขอพ่วง ตามข้อกำหนดและขั้นตอนขององค์กร และหลักปฏิบัติด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง

กลุ่มอาชีพระบบขนส่งทางราง (Rail Sector)

ISCO-08 หมวดใหญ่ 8 ผู้ควบคุมเครื่องจักรโรงงานและเครื่องจักร และผู้ปฏิบัติงานด้านการประกอบ (หน้าที่ขับเคลื่อนรถไฟและยานพาหนะ)

ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ การรถไฟแห่งประเทศไทย พ.ศ.2549 (ขดร.2549)

วางแผนและเตรียมความพร้อมสำหรับการสับเปลี่ยน

1.1 ระบุความหมายและวิธีการทำสับเปลี่ยนตามข้อกำหนดเชิงเทคนิคของขบวนรถได้อย่างถูกต้อ'

1.2 ระบุสัญญาณและคำสั่งที่ใช้ควบคุมการเคลื่อนที่ของรถไฟในระหว่างการทำสับเปลี่ยนได้อย่างถูกต้อง

1.3 ระบุข้อจำกัดและคำแนะนำพิเศษที่ใช้ในการสับเปลี่ยนรถตามข้อกำหนดและขั้นตอนขององค์กรได้อย่างถูกต้อง

สับเปลี่ยนรถ

2.1 ปฏิบัติตามขั้นตอนและข้อกำหนดด้านความปลอดภัยการทำสับเปลี่ยนในย่านสถานีได้อย่างถูกต้อง

2.2 ตรวจสอบและคำนวณน้ำหนักลากจูง ความยาวขบวนรถ และประสิทธิภาพแรงห้ามล้อ ตามข้อกำหนด และมาตรฐานความปลอดภัยขององค์กรได้อย่างถูกต้อง

2.3 ตัดสินใจและประสานงานด้านการลากจูงตามข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ

ต่อพ่วงขบวน

3.1 ระบุชื่อและชนิดของเครื่องพ่วง/ขอพ่วงรถไฟได้อย่างถูกต้อง

3.2 ระบุข้อจำกัดและคำแนะนำพิเศษที่อาจต้องใช้ในการต่อพ่วง ตามข้อกำหนดขององค์กรได้อย่างถูกต้อง

3.3 ติดต่อประสานผู้เกี่ยวข้องในการต่อพ่วงขบวนตามข้อกำหนดและมาตรฐานความปลอดภัยขององค์กร

3.4 ปฏิบัติตามขั้นตอนและข้อกำหนดด้านความปลอดภัยในการเคลื่อนรถจักรในย่านสถานีได้อย่างถูกต้อง

3.5 ต่อพ่วงขบวนรถไฟได้อย่างถูกต้องตามขั้นตอนและมาตรฐานความปลอดภัยขององค์กร

3.6 ตรวจสภาพการต่อพ่วงขบวนร่วมกับผู้เกี่ยวข้อง ตามคู่มือประจำรถและมาตรฐานการบำรุงรักษา

3.7 ประสานงานผู้เกี่ยวข้องในการแก้ไขความชำรุดของขอพ่วงตามขั้นตอนและข้อกำหนดด้านความปลอดภัยขององค์กร

ปลดเครื่องพ่วง/ขอพ่วง

4.1 ตรวจสอบเครื่องพ่วง/ขอพ่วงก่อนทำการปลดออกจากขบวน ตามข้อกำหนดความปลอดภัยและขั้นตอนขององค์กร

4.2 ปฏิบัติตามขั้นตอนและข้อกำหนดความปลอดภัยในการปลดเครื่องพ่วง/ขอพ่วงได้อย่างถูกต้อง

4.3 ปลดเครื่องพ่วง/ขอพ่วงได้อย่างถูกต้องตามขั้นตอนและมาตรฐานความปลอดภัยขององค์กร

4.4 ตรวจสอบหลังการปลดเครื่องพ่วง/ขอพ่วงตามขั้นตอนและข้อกำหนดขององค์กร 

• ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับรถจักรและรถพ่วง
• ความรู้พื้นฐานด้านงานช่าง/วิศวกรรม
• การใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ช่างพื้นฐาน

ขั้นตอนการสื่อสารและระเบียบปฏิบัติในการปฏิบัติการเดินขบวนรถไฟ         

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

(ก) ความต้องการด้านทักษะ (Skill Requirement)

      (ก1) ทักษะทางเทคนิค (Technical Skills)

• ทักษะการทำสับเปลี่ยนในย่านสถานี
• ทักษะการต่อพ่วงขบวน และการปลดเครื่องพ่วง/ขอพ่วง
• ทักษะการใช้เครื่องมือวัด เครื่องมือช่าง และอุปกรณ์อ่านค่าแสดงผลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับงาน
• ทักษะการอ่านคู่มือการใช้งาน และตีความคำแนะนำ ขั้นตอน และข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการสับเปลี่ยนรถ ต่อพ่วงขบวน และปลดเครื่องพ่วง
• ทักษะการใช้งานอุปกรณ์สื่อสารอิเล็กทรอนิกส์ตามระเบียบปฏิบัติที่กำหนด             
• ทักษะการกรอกแบบฟอร์ม/จัดทำเอกสารหรือรายงานที่เกี่ยวกับการสับเปลี่ยนรถ และต่อพ่วงขบวน
• ทักษะการเลือกและใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลที่จำเป็นในการปฏิบัติงาน    

(ก2) ทักษะทางสังคมและการทำงาน (Soft Skills)

• ทักษะการวางแผนงาน/โครงการ
• ทักษะการแก้ไขปัญหา/เหตุการณ์เฉพาะหน้า
• ทักษะการควบคุมงานและสอนงาน                  
• ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพในระหว่างการปฏิบัติงาน
• ภาวะผู้นำและการทำงานเป็นทีม                    

(ข) ความต้องการด้านความรู้

(ข1) ความหมายและวิธีการทำสับเปลี่ยนตามข้อกำหนดเชิงเทคนิคของขบวนรถ

(ข2) สัญญาณและคำสั่งที่ใช้เพื่อช่วยควบคุมการเคลื่อนที่ของรถไฟในระหว่างการทำสับเปลี่ยน

(ข3) ชนิดของเครื่องพ่วง/ขอพ่วงรถไฟ

(ข4)  วิธีการต่อพ่วง และการปลดเครื่องพ่วง/ขอพ่วงขบวนรถไฟ

(ข5) ขั้นตอนและวิธีการบำรุงรักษารถจักรและรถพ่วง                                            

(ข6)  กฏความปลอดภัยและอาชีวอนามัยที่เกี่ยวข้อง (OH&S)                                    

(ข7)     แบบฟอร์ม/เอกสารที่เกี่ยวข้องกับการบำรุงรักษารถจักรและรถพ่วง

ผู้ที่เข้ารับการประเมินจะต้องศึกษาคำแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน ควบคู่ไปกับเกณฑ์ในการปฏิบัติงาน ทักษะและความรู้ที่ต้องการ ขอบเขต และแนวทางการประเมินสำหรับหน่วยสมรรถนะนี้                     

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

(ก1) หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ หรือ                         

(ก2) ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                    

(ก3) วิดีโอการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                              

(ก4) ภาพถ่ายผลงานหรือชิ้นงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ

(ก5)  ผลงานจากการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

 (ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

(ข1) ใบรับรองผลการศึกษา หรือ                                                              

(ข2) ประกาศนียบัตร/วุฒิบัตร/ใบรับรองผ่านการฝึกอบรมในหลักสูตรด้านปฏิบัติการรถจักร และ/หรือหลักสูตรอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

(ค) คำแนะนำในการประเมิน

(ค1)  ประเด็นสำคัญที่ควรพิจารณาในการประเมิน และหลักฐานที่จำเป็น                 

       ผู้ที่เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องแสดงหลักฐานที่จำเป็นที่มีประเด็นและจุดสังเกตของหลักฐานสอดคล้องกับรายละเอียดที่ระบุไว้ในสมรรถนะย่อย และเกณฑ์ในการปฏิบัติงาน อาทิ:                                                                        

• หลักฐานการปฏิบัติงานและหลักฐานความรู้                                         
• ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถไฟ กฎหมายที่เกี่ยวข้อง และขั้นตอนการปฏิบัติงาน
• อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับขอบเขต 

(ค2)  บริบทและทรัพยากรเฉพาะสำหรับการประเมิน                                        

• ผู้ที่เข้ารับการประเมินจะต้องแสดงให้เห็นถึงทักษะความสามารถที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ ภายในช่วงระยะเวลาและบริบทที่เหมาะสม                    
• ทรัพยากรสำหรับการประเมิน อาทิ แบบฝึกหัดที่เกี่ยวข้อง กรณีศึกษา การสาธิตการปฏิบัติงาน การประเมินความรู้ การประเมินทักษะการปฏิบัติงานในสถานที่จริง

• ในบางกรณีอาจจะต้องประเมินในสถานที่ปฏิบัติงานจริง หรือสถานการณ์จำลอง เนื่องมาจาก:

• เครื่องมือและวัสดุอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องในการปฏิบัติงาน                           
• เอกสารที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงาน อาทิ ข้อบังคับ ระเบียบปฏิบัติ คู่มือการปฏิบัติงานขั้นตอนการปฏิบัติงาน                                                       

(ค3)  วิธีการประเมิน                                                                           

• การประเมินความรู้และทักษะในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องดำเนินการโดยองค์กรที่มีหน้าที่รับการรับรองสมรรถนะของบุคคลตามมาตรฐานอาชีพที่ขึ้นทะเบียนเท่านั้น   
• การประเมินความรู้ กำหนดให้ทำการสอบข้อเขียนแบบปรนัย 4 ตัวเลือกเป็นอย่างน้อย และ/หรือการสอบสัมภาษณ์ หรือพิจารณาจากหลักฐานความรู้ที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น ใบรับรองผลการศึกษา ใบรับรองผ่านการอบรม ประกาศนียบัตรผ่านการอบรม เป็นต้น
• การประเมินการปฏิบัติงาน สามารถทำได้ทั้งการสัมภาษณ์เชิงเทคนิค หรืออาจจะพิจารณาหลักฐานการปฏิบัติงานที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะ วิดีโอการปฏิบัติงาน ภาพถ่ายผลงานที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น  

(ก) คำแนะนำ

 (ก1)  สำหรับผู้เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ ต้องสามารถวางแผน เตรียมความพร้อม และดำเนินการสับเปลี่ยนรถ ต่อพ่วงขบวน และปลดเครื่องพ่วงขบวนรถ รวมทั้งใช้งานเครื่องพ่วง/ขอพ่วง ได้อย่างถูกต้องตามข้อกำหนดและขั้นตอนขององค์กร มาตรฐานการบำรุงรักษา และหลักปฏิบัติด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง รวมถึงกรอกเอกสารที่จำเป็นและเกี่ยวข้องกับงานได้อย่างถูกต้อง

        นอกจากนี้ ผู้เข้ารับการประเมินควรเตรียมหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้ มาเพื่อประกอบการพิจารณาด้วย                             

            (ก2) สำหรับเจ้าหน้าที่สอบจะต้องพิจารณาหลักฐานที่จำเป็น ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงานและหลักฐานความรู้ให้ตรงตามที่ระบุไว้ในหน่วยสมรรถนะนี้    

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

18.1 เครื่องมือประเมินการวางแผนและเตรียมความพร้อมสำหรับการสับเปลี่ยน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                       
2. การสัมภาษณ์ หรือ
3. การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)                                              

      18.2 เครื่องมือประเมินการดำเนินการสับเปลี่ยนรถ

1. การสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                      
2. การสัมภาษณ์ หรือ                                                                             
3. สถานการณ์จำลอง (Train Simutator) หรือ
4. การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)                                               

      18.3 เครื่องมือประเมินการดำเนินการต่อพ่วงขบวน     

1. การสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                      
2. การสัมภาษณ์ หรือ
3. สถานการณ์จำลอง (Train Simutator) หรือ                                                 
4. การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)

      18.4 เครื่องมือประเมินการดำเนินการถอดเครื่องพ่วง/ขอพ่วง

1. การสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                      
2. การสัมภาษณ์ หรือ
3. สถานการณ์จำลอง (Train Simutator) หรือ                                                 
4. การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)