อาชีพผู้ขับรถจักร (Locomotive Driver)

ISCO-08       8311   พนักงาน/คนขับเคลื่อนหัวรถจักร    

                 8311   ผู้ขับหัวรถจักร

          8311   พนักงาน/คนขับรถไฟ     

หน่วยสมรรถนะนี้เกี่ยวข้องกับความรู้และทักษะที่จำเป็นในการวิเคราะห์/วินิจฉัยความผิดปกติและข้อขัดข้องเบื้องต้นของรถจักรและรถพ่วง รวมถึงการระบุวิธีการบำรุงรักษาและ/หรือการซ่อมแซม การดำเนินการบำรุงรักษาเบื้องต้นและการซ่อมแซมตามปกติ การตรวจสอบและรายงานการบำรุงรักษาหรือซ่อมแซม เบื้องต้นตามข้อกำหนด/นโยบายและขั้นตอนขององค์กร

กลุ่มอาชีพระบบขนส่งทางราง (Rail Sector)

ISCO-08 หมวดใหญ่ 8 ผู้ควบคุมเครื่องจักรโรงงานและเครื่องจักร และผู้ปฏิบัติงานด้านการประกอบ (หน้าที่ขับเคลื่อนรถไฟและยานพาหนะ)

          N/A

ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ การรถไฟแห่งประเทศไทย พ.ศ.2549 (ขดร.2549)

วินิจฉัยความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของ รถจักรและรถพ่วง

1.1 ระบุรายการตรวจสอบรถจักรตามคู่มือประจำรถและมาตรฐานการบำรุงรักษาได้อย่างถูกต้องครบถ้วน

1.2 ระบุรายการตรวจสอบรถพ่วงตามคู่มือประจำรถและมาตรฐานการบำรุงรักษาได้อย่างถูกต้องครบถ้วน

1.3 อธิบายขั้นตอนการตรวจเตรียมรถจักรและรถพ่วงได้อย่างถูกต้องตามคู่มือประจำรถและมาตรฐานการบำรุงรักษา

1.4 ระบุข้อจำกัดและคำแนะนำพิเศษในการตรวจเตรียมรถจักรและรถพ่วงได้

แนะนำและช่วยเหลือผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องในการแก้ไขความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้น

2.1 เสนอแนะวิธีการแก้ไขความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของรถจักรและรถพ่วงตามคู่มือการใช้รถและมาตรฐานการซ่อมบำรุง

2.2 แนะนำ/อบรม และควบคุมผู้ช่วยคนขับ/ผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องเพื่อให้สามารถแก้ไขความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของรถจักรและรถพ่วงได้ตามคู่มือการใช้รถและมาตรฐานการซ่อมบำรุง 

2.3 ช่วยเหลือผู้ช่วยคนขับ/ผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องให้สามารถแก้ไขความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของรถจักรและรถพ่วง ในกรณี/เหตุจำเป็นได้ตามข้อกำหนดและขั้นตอนขององค์กร

รายงานความผิดปกติและข้อขัดข้องต่อผู้บังคับบัญชา

3.1 ประสานงานกับผู้ปฏิบัติหน้าที่ประจำขบวนรถ เกี่ยวกับความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นตามข้อบังคับและระเบียบการเดินรถ

3.2 รายงานเหตุการณ์และวิธีแก้ไขความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นต่อผู้บังคับบัญชาตามข้อกำหนดและขั้นตอนขององค์กร

3.3 รายงานความเสียหายหลัก (Major damage) ของรถจักรและรถพ่วงที่ตรวจพบนอกเหนือจากความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้น ที่จะต้องทำการซ่อมใหญ่ หรือ Overhaul ต่อผู้บังคับบัญชา ตามข้อกำหนดและขั้นตอนขององค์กร

• ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับรถจักรและรถพ่วง
• ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับรถดีเซลราง
• ความรู้พื้นฐานด้านงานช่าง/วิศวกรรม
• การใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ช่างพื้นฐาน

ขั้นตอนการสื่อสารและระเบียบปฏิบัติในการปฏิบัติการเดินขบวนรถไฟ

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

(ก) ความต้องการด้านทักษะ (Skill Requirement)

      (ก1) ทักษะทางเทคนิค (Technical Skills)

• ทักษะการวิเคราะห์ความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของรถจักรและรถพ่วง
• ทักษะการใช้เครื่องมือวัด เครื่องมือช่าง และอุปกรณ์อ่านค่าแสดงผลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับงาน
• ทักษะการอ่านคู่มือการใช้งาน และตีความคำแนะนำ ขั้นตอน และข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการแก้ไขความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของรถจักรและรถพ่วง
• ทักษะการจัดทำเอกสารหรือรายงานที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงาน
• ทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและโปรแกรมคอมพิวเตอร์เบื้องต้น
• ทักษะการใช้งานอุปกรณ์สื่อสารอิเล็กทรอนิกส์ตามระเบียบปฏิบัติที่กำหนด
• ทักษะการเลือกและใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลที่จำเป็นในการปฏิบัติงาน

(ก2) ทักษะทางสังคมและการทำงาน (Soft Skills)

• ทักษะการวางแผนงาน/โครงการ
• ทักษะการแก้ไขปัญหา/เหตุการณ์เฉพาะหน้า
• ทักษะการควบคุมงานและสอนงาน
• ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพในระหว่างการปฏิบัติงาน

ภาวะผู้นำและการทำงานเป็นทีม                     

(ข) ความต้องการด้านความรู้

(ข1) ลักษณะความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของรถจักรและรถพ่วง

(ข2) เครื่องยนต์และระบบถ่ายทอดกำลัง และระบบไฟฟ้าของรถจักรแต่ละชนิด                

(ข3) ระบบลม และระบบห้ามล้อของรถจักรและรถพ่วง

(ข4)  ระบบส่วนล่างของรถจักรและรถพ่วง

(ข5)  การบำรุงรักษารถจักรและรถพ่วง

(ข6)  กฏความปลอดภัยและอาชีวอนามัยที่เกี่ยวข้อง (OH&S)                                    

(ข7)     แบบฟอร์ม เอกสาร หรือรายงานที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติการรถจักร  

ผู้ที่เข้ารับการประเมินจะต้องศึกษาคำแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน ควบคู่ไปกับเกณฑ์ในการปฏิบัติงาน ทักษะและความรู้ที่ต้องการ ขอบเขต และแนวทางการประเมินสำหรับหน่วยสมรรถนะนี้                     

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

(ก1) หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ หรือ                         

(ก2) ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                    

(ก3) วิดีโอการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ                              

(ก4) ภาพถ่ายผลงานหรือชิ้นงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ หรือ

(ก5)  ผลงานจากการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

(ข)  หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

(ข1) ใบรับรองผลการศึกษา หรือ                                                              

(ข2) ประกาศนียบัตร/วุฒิบัตร/ใบรับรองผ่านการฝึกอบรมในหลักสูตรด้านปฏิบัติการรถจักร และ/หรือหลักสูตรอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้

 (ค) คำแนะนำในการประเมิน

(ค1)  ประเด็นสำคัญที่ควรพิจารณาในการประเมิน และหลักฐานที่จำเป็น                 

       ผู้ที่เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องแสดงหลักฐานที่จำเป็นที่มีประเด็นและจุดสังเกตของหลักฐานสอดคล้องกับรายละเอียดที่ระบุไว้ในสมรรถนะย่อย และเกณฑ์การปฏิบัติงาน อาทิ:                                                                 

-  หลักฐานการปฏิบัติงานและหลักฐานความรู้                                         

-  ข้อบังคับและระเบียบการเดินรถไฟ กฎหมายที่เกี่ยวข้อง และขั้นตอนการปฏิบัติงาน

-  อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับขอบเขต          

(ค2)  บริบทและทรัพยากรเฉพาะสำหรับการประเมิน                                        

• ผู้ที่เข้ารับการประเมินจะต้องแสดงให้เห็นถึงทักษะความสามารถที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ ภายในช่วงระยะเวลาและบริบทที่เหมาะสม                    
• ทรัพยากรสำหรับการประเมิน อาทิ แบบฝึกหัดที่เกี่ยวข้อง กรณีศึกษา การสาธิตการปฏิบัติงาน การประเมินความรู้ การประเมินการปฏิบัติงานในสถานที่จริง                

(ค3)  วิธีการประเมิน                                                                           

• การประเมินความรู้และทักษะในหน่วยสมรรถนะนี้ จะต้องดำเนินการโดยองค์กรที่มีหน้าที่รับการรับรองสมรรถนะของบุคคลตามมาตรฐานอาชีพที่ขึ้นทะเบียนเท่านั้น   
• การประเมินความรู้ กำหนดให้ทำการสอบข้อเขียนแบบปรนัย 4 ตัวเลือกเป็นอย่างน้อย และ/หรือการสอบสัมภาษณ์ หรือพิจารณาจากหลักฐานความรู้ที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น ใบรับรองผลการศึกษา ใบรับรองผ่านการอบรม ประกาศนียบัตรผ่านการอบรม เป็นต้น
• การประเมินการปฏิบัติงาน โดยการสัมภาษณ์เชิงเทคนิค หรืออาจจะพิจารณาจากหลักฐานการปฏิบัติงานที่ผู้เข้ารับการประเมินนำมาแสดง เช่น หนังสือรับรองการทำงานจากองค์กร/สถานประกอบการ ใบกำหนดหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะ วิดีโอการปฏิบัติงาน ภาพถ่ายผลงานที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น 

(ก) คำแนะนำ

 (ก1)  สำหรับผู้เข้ารับการประเมินในหน่วยสมรรถนะนี้ ต้องสามารถวิเคราะห์/วินิจฉัยความผิดปกติและข้อขัดข้องเบื้องต้นของหัวรถจักรและรถพ่วง ได้อย่างถูกต้องตามข้อกำหนดและขั้นตอนขององค์กร มาตรฐานการบำรุงรักษา และหลักปฏิบัติด้านความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง รวมถึงสามารถเลือกใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับงานได้อย่างเหมาะสม และกรอกเอกสารที่จำเป็นและเกี่ยวข้องกับงานได้อย่างถูกต้อง

        นอกจากนี้ ผู้เข้ารับการประเมินควรเตรียมหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะนี้ ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้ มาเพื่อประกอบการพิจารณาด้วย                             

            (ก2) สำหรับเจ้าหน้าที่สอบจะต้องพิจารณาหลักฐานที่จำเป็น ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงานและหลักฐานความรู้ให้ตรงตามที่ระบุไว้ในหน่วยสมรรถนะนี้    

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

18.1 เครื่องมือประเมินการวินิจฉัยความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้นของหัวรถจักรและรถพ่วง

1) ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                       

             2) การสัมภาษณ์ หรือ

             3) การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)                                              

 18.2 เครื่องมือประเมินการแนะนำและช่วยเหลือผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องในการแก้ไขความผิดปกติหรือข้อขัดข้องเบื้องต้น

             1) ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                       

             2) การสัมภาษณ์ หรือ

              3) การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)                                              

      18.3 เครื่องมือประเมินการรายงานความผิดปกติและข้อขัดข้องต่อผู้บังคับบัญชา

             1) ข้อสอบข้อเขียน แบบปรนัย 4 ตัวเลือก                                                       

             2) การสัมภาษณ์ หรือ

                    3)       การพิจารณาจากแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio)