หน่วยสมรรถนะ

หน่วยสมรรถนะ

ควบคุมการทำงานของระบบหม้อไอน้ำ (Boiler)

สาขาวิชาชีพพลังงานและพลังงานทดแทน


รายละเอียดหน่วยสมรรถนะ


1. รหัสหน่วยสมรรถนะ GPW-XFNU-803

2. ชื่อหน่วยสมรรถนะ ควบคุมการทำงานของระบบหม้อไอน้ำ (Boiler)

3. ทบทวนครั้งที่ 2 / 2566

4. สร้างใหม่ ปรับปรุง

5. สำหรับชื่ออาชีพและรหัสอาชีพ (Occupational Classification)

ผู้ควบคุมกระบวนการผลิตความร้อน ระดับ 4

รหัส ISCO-08     2152 วิศวกรเครื่องกลความร้อน

                          3115 เจ้าหน้าที่/ช่างเทคนิควิศวกรรมความร้อน

                          3139 เจ้าหน้าที่/ช่างเทคนิคควบคุมระบบเครื่องทำความร้อน

 

6. คำอธิบายหน่วยสมรรถนะ (Description of Unit of Competency)
หน่วยสมรรถนะนี้ เป็นหน่วยที่อธิบายถึงการควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำ โดยต้องมีความรู้และทักษะในการควบคุมการทำงาน ตรวจสอบการทำงานของระบบ ซ่อมบำรุงระบบ ดูแลรักษาระบบหม้อไอน้ำตามข้อกำหนดความปลอดภัย และดำเนินงานตามกฎหมายหรือระเบียบของผู้ควบคุมหม้อไอน้ำ รวมถึงติดตามและปรับปรุงการปฏิบัติดูแลหม้อไอน้ำให้ทันสมัยอยู่เสมอตามประกาศกระทรวงหรือหน่วยงานที่ดูแลควบคุม

7. สำหรับระดับคุณวุฒิ
1 2 3 4 5 6 7 8

8. กลุ่มอาชีพ (Sector)
กลุ่มอาชีพที่เกี่ยวข้องกับสาขาวิชาชีพพลังงานและพลังงานทดแทน สาขาเทคโนโลยีชีวมวลและเทคโนโลยีก๊าซชีวภาพ อุตสาหกรรมผลิตไฟฟ้า หรืออุตสาหกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

9. ชื่ออาชีพและรหัสอาชีพอื่นที่หน่วยสมรรถนะนี้สามารถใช้ได้ (ถ้ามี)
N/A

10. ข้อกำหนดหรือกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง (Licensing or Regulation Related) (ถ้ามี)
1)    กฏกระทรวง เรื่อง กำหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการ และดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย  และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร  ปั้นจั่น  และหม้อน้ำ  พ.ศ. 2564 2)    ประกาศกระทรวง เรื่อง มาตรการความปลอดภัยเกี่ยวกับหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2559 3)    กฎกระทรวง เรื่อง กำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดำเนินการด้านความปลอดภัยอาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับที่อับอากาศ พ.ศ. 25624)    ประกาศกระทรวง เรื่อง มาตรการความปลอดภัยเกี่ยวกับหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน พ.ศ. 2549 5)    ประกาศกระทรวง เรื่อง คุณสมบัติน้ำสำหรับหม้อน้ำ พ.ศ. 2549 6)    ประกาศกระทรวง เรื่อง อุปกรณ์ความปลอดภัยสำหรับหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน พ.ศ. 25497)    ประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการให้ความเห็นชอบในการตรวจสอบภายในหม้อน้ำ ทุกระยะเวลาเกินกว่า 1 ปี แต่ไม่เกิน 5 ปี ต่อการตรวจสอบหนึ่งครั้ง พ.ศ. 2559 8)    ประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม เรื่อง หลักเกณฑ์การขึ้นทะเบียนเป็นหน่วยงานจัดฝึกอบรมและการสอบมาตรฐานหลักสูตรผู้ควบคุมประจำหม้อน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน พ.ศ. 2554 

11. สมรรถนะย่อยและเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Elements and Performance Criteria)
หน่วยสมรรถนะย่อย (EOC) เกณฑ์ในการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) รหัส PC
(ตามเล่มมาตรฐาน)		 รหัส PC
(จากระบบ)
BMG-TP01-4-0051

ตรวจสอบและควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำ (Boiler) ให้อยู่ในสภาวะปกติ

1. อธิบายองค์ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการทำงาน องค์ประกอบ เครื่องมือความปลอดภัย ของหม้อไอน้ำ

 BMG-TP01-4-0051.01 215143
BMG-TP01-4-0051

ตรวจสอบและควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำ (Boiler) ให้อยู่ในสภาวะปกติ

2. อ่านและใช้คู่มือควบคุมหม้อไอน้ำ

 BMG-TP01-4-0051.02 215144
BMG-TP01-4-0051

ตรวจสอบและควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำ (Boiler) ให้อยู่ในสภาวะปกติ

3. ควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำให้มีความปลอดภัย

 BMG-TP01-4-0051.03 215145
BMG-TP01-4-0051

ตรวจสอบและควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำ (Boiler) ให้อยู่ในสภาวะปกติ

4. ตรวจสอบการทำงานของหม้อไอน้ำตามแผนการตรวจสอบ 

 BMG-TP01-4-0051.04 215146
BMG-TP01-4-0051

ตรวจสอบและควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำ (Boiler) ให้อยู่ในสภาวะปกติ

5. วิเคราะห์ประสิทธิภาพหม้อไอน้ำและดัชนีไอน้ำ

 BMG-TP01-4-0051.05 215147
BMG-TP01-4-0051

ตรวจสอบและควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำ (Boiler) ให้อยู่ในสภาวะปกติ

6. บันทึกการตรวจสอบการทำงานของหม้อไอน้ำ

 BMG-TP01-4-0051.06 215148
BMG-TP01-4-0052

ตรวจสอบและทดสอบระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ (Boiler)

1. ตรวจสอบการทำงานของระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ 

 BMG-TP01-4-0052.01 215149
BMG-TP01-4-0052

ตรวจสอบและทดสอบระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ (Boiler)

2. ทดสอบระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ

 BMG-TP01-4-0052.02 215150
BMG-TP01-4-0052

ตรวจสอบและทดสอบระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ (Boiler)

3. บันทึกและรายงานผลการตรวจสอบ/ทดสอบระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ

 BMG-TP01-4-0052.03 215151
BMG-TP01-4-0053

บำรุงรักษาหม้อไอน้ำตามแผนการบำรุงรักษา

1. ตรวจสอบสภาพความสมบูรณ์ของหม้อไอน้ำ ระบบท่อและวาล์ว และระบบน้ำต่าง ๆ

 BMG-TP01-4-0053.01 215152
BMG-TP01-4-0053

บำรุงรักษาหม้อไอน้ำตามแผนการบำรุงรักษา

2. บำรุงรักษาระบบท่อและวาล์ว ตามข้อกำหนดความปลอดภัย

 BMG-TP01-4-0053.02 215153
BMG-TP01-4-0053

บำรุงรักษาหม้อไอน้ำตามแผนการบำรุงรักษา

3. บำรุงรักษาหม้อไอน้ำตามคู่มือใช้งาน กฎกระทรวง และประกาศกระทรวงที่เกี่ยวข้อง

 BMG-TP01-4-0053.03 215154
BMG-TP01-4-0054

ซ่อมบำรุงระบบหม้อไอน้ำเบื้องต้น

1. อธิบายองค์ความรู้เกี่ยวกับระบบหม้อไอน้ำแบบต่าง ๆ  

 BMG-TP01-4-0054.01 215155
BMG-TP01-4-0054

ซ่อมบำรุงระบบหม้อไอน้ำเบื้องต้น

2. ตรวจสอบระบบหม้อไอน้ำให้มีความปลอดภัย

 BMG-TP01-4-0054.02 215156
BMG-TP01-4-0054

ซ่อมบำรุงระบบหม้อไอน้ำเบื้องต้น

3. วิเคราะห์และซ่อมบำรุงระบบหม้อไอน้ำให้มีความปลอดภัย

 BMG-TP01-4-0054.03 215157

12. ความรู้และทักษะก่อนหน้าที่จำเป็น (Pre-requisite Skill & Knowledge)
N/A

13. ทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1.    ทักษะในการควบคุมระบบหม้อไอน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน 

2.    ทักษะในการอ่านและการใช้ภาษาเชิงวิทยาศาสตร์หรือเชิงเทคนิค

3.    ทักษะทางวิศวกรรมและสามารถซ่อมบำรุงเบื้องต้น

4.    ทักษะในการติดต่อประสานงาน ระหว่างฝ่ายหรือแผนกที่ทำงานหรือต้องรับทราบข้อมูลเกี่ยวข้องกัน

5.    ทักษะการใช้งานโปรแกรมควบคุมเครื่องจักร/ระบบคอมพิวเตอร์ในการควบคุมเครื่องจักร

6.    ทักษะในการสังเกตุสิ่งผิดปกติ

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1.    ความรู้ด้านระบบหม้อไอน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน 

2.    ความรู้ทางทฤษฎีและปฏิบัติด้านเครื่องจักรกลเบื้องต้น

3.    ความรู้เรื่องกฎกระทรวง ประกาศกระทรวง และประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม ที่เกี่ยวข้องด้านความปลอดภัยหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อน้ำความร้อนและภาชนะรับแรงดันในโรงงาน 

4.    ความรู้เกี่ยวกับการใช้งานโปรแกรมควบคุมเครื่องจักร/ระบบคอมพิวเตอร์ในการควบคุมเครื่องจักร สัญลักษณ์ต่างๆ ที่ปกติ/ผิดปกติ

5.    ความรู้เกี่ยวกับการเลือกใช้อุปกรณ์ป้องกันภัยส่วนบุคคลที่เหมาะสมกับการทำงาน

6.    ความรู้เกี่ยวกับ พรบ.และกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการทำงาน

14. หลักฐานที่ต้องการ (Evidence Guide)

หลักฐานที่ต้องการจะใช้ในการพิจารณาประกอบร่วมกันกับการประเมินตามเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) ในเครื่องมือประเมิน (Assessment Standard)

   (ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1.    หลักฐาน/หนังสือรับรองการทำงาน หรือการผ่านงาน 

2.    หนังสือรับรองคุณวุฒิที่เป็นที่ยอมรับ

3.    แฟ้มสะสมงาน ได้แก่ เอกสารผ่านการฝึกอบรมในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงาน เอกสารตัวอย่างโครงการ หรือผลงานของผู้ปฏิบัติงานที่เคยดำเนินงานมาแล้ว รวมถึง รางวัลหรือผลงานในการปฏิบัติงานด้านที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น

   (ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1.    หลักฐานข้อใดข้อหนึ่งดังต่อไปนี้ (ต้องมี 1 ข้อ)

    1.1    หลักฐานการผ่านการอบรมหลักสูตรเกี่ยวกับผู้ควบคุมหม้อน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อนตามกฎหมายว่าด้วยโรงงาน  หรือผ่านการอบรมหลักสูตรผู้ควบคุมหม้อน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อนจากหน่วยงานราชการหรือรัฐวิสาหกิจ  ตามที่อธิบดีประกาศกำหนด

    1.2    หลักฐานการมีคุณวุฒิได้รับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง สาขาช่างกลโรงงาน  สาขาช่างยนต์  สาขาช่างเทคนิคอุตสาหกรรม  สาขาช่างเทคนิคการผลิต  หรือสาขาอื่นที่มีวิชาการเรียนภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติเกี่ยวกับไอน้ำ การเผาไหม้  ความร้อน  การประหยัดพลังงาน  หรือความแข็งแรงของวัสดุ  รวมกันไม่น้อยกว่า  ๙  หน่วยกิต

2.    กรณีที่ปฎิบัติงานเกิน 2 ปี แสดงหลักฐานการผ่านการฝึกอบรมแนวทางการปฏิบัติที่ดีเกี่ยวกับการใช้งานและความปลอดภัยในการทำงานของหม้อน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน  โดยให้รับการฝึกอบรมดังกล่าวอย่างน้อยสองปีต่อหนึ่งครั้งตามหลักสูตรที่อธิบดีประกาศกำหนด

   (ค) คำแนะนำในการประเมิน

1.    ผู้ประเมินจะดำเนินการตรวจประเมินเกี่ยวกับการวางแผนการจัดซื้อ-จัดหาวัตถุดิบโดยพิจารณาหลักฐานด้านความรู้

2.    หลักฐานที่ต้องการเพื่อแสดงถึงหน่วยสมรรถนะนี้ ต้องมีความสัมพันธ์และตอบโจทย์ตามข้อกำหนดของหน่วยสมรรถนะย่อย และเกณฑ์การปฏิบัติงานในหน่วยสมรรถนะนี้ โดยหลักฐานในที่นี้ ต้องแสดงถึง 

-    ความรู้และทักษะที่เกี่ยวข้อง

-    วิธีการปฏิบัติงานในสถานที่ทำงาน และกฎหมายหรือเกณฑ์ ระเบียบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง

-    ขอบเขตด้านอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

   (ง) วิธีการประเมิน

1.    สอบข้อเขียน โดยข้อสอบปรนัย/ข้อสอบอัตนัย

2.    สอบสัมภาษณ์

3.    สอบสถานการณ์จำลอง

15. ขอบเขต (Range Statement)

ขอบเขต (Range Statement) อธิบายถึงการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับสมรรถนะนี้ระบุองค์ประกอบ ในการดำเนินงานด้านการควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำให้มีความเหมาะสม โดยต้องดำเนินงานเป็นไปตามกฎหมาย กฎระเบียบ ข้อบังคับ มาตรฐาน แผนการดำเนินงาน และนโยบายของบริษัท ซึ่งต้องดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง

   (ก) คำแนะนำ 

-N/A-

   (ข) คำอธิบายรายละเอียด 

ผู้ดำเนินงานด้านการควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำ จะต้องการควบคุมการทำงาน ตรวจสอบการทำงานของระบบ ซ่อมบำรุงระบบ ดูแลรักษาระบบหม้อไอน้ำตามข้อกำหนดความปลอดภัย และดำเนินงานตามกฎหมายหรือระเบียบของผู้ควบคุมหม้อไอน้ำ 

1.    ระบบหม้อไอน้ำ หมายถึง หม้อไอน้ำแบบท่อไฟ (Fire tube boiler) หม้อไอน้ำแบบท่อน้ำ (Water tube boiler) หม้อไอน้ำแบบผสม (Hybrid Boiler) และเทคโนโลยีแบบไหลผ่านทางเดียว (Once Through Boiler)  

2.    ระบบที่เกี่ยวข้องกับหม้อไอน้ำ หมายถึง ระบบท่อและวาล์ว ระบบน้ำ 

3.    ดัชนีไอน้ำ หมายถึง ดัชนีการใช้พลังงานเป็นตัวแปรที่ใช้บอกต้นทุน และปัญหาที่เกิดขึ้นกับหม้อไอน้ำและอุปกรณ์ใช้ไอน้ำ ซึ่งหม้อไอน้ำและอุปกรณ์ไอน้ำแต่ละชุดจะมีดัชนีที่แตกต่างกัน เนื่องจากประสิทธิภาพต่างกัน 

ดัชนีชี้วัดการใช้พลังงานของหม้อไอน้ำ ประกอบด้วย ความสามารถผลิตไอน้ำสมมูล และอัตราการระเหยจริง

4.    ความสามารถผลิตไอน้ำสมมูล หมายถึง ความสามารถในการผลิตไอน้ำจริง (ตัน/ชั่วโมง) เท่ากับ  อัตราการไหลน้ำป้อนเข้าหม้อไอน้ำ – อัตราการปล่อยน้ำโบล์วดาวน์

5.    อัตราการระเหยจริง หมายถึง อัตราการผลิตไอน้ำต่อพื้นที่ของการแลกเปลี่ยนความร้อน

6.    การตรวจสอบความปลอดภัย (Safety) ของหม้อไอน้ำ หมายถึง การตรวจสอบ/ทดลองการทำงานของระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำตามกฎกระทรวง และประกาศกระทรวงที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งการบำรุงรักษารักษาหม้อไอน้ำตามแผนการบำรุงรักษา เพื่อความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สิน 

7.    การซ่อมบำรุงระบบเบื้องต้น หมายถึง การแก้ไข ซ่อมแซม กรณีเกิดเหตุขัดข้อง เพื่อให้ระบบ/เครื่องจักรและส่วนประกอบ สามารถทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ได้แก่ การตรวจสอบระดับน้ำใน Gauge glass การ blow down หม้อไอน้ำ ตรวจสอบการเผาไหม้ด้วยสายตา การปรับสภาพน้ำ ตรวจสอบการทำงานโดยทั่ว ๆ ไป

8.    การบันทึกข้อมูล ได้แก่ 

-    บันทึกความดันหรืออุณหภูมิของน้ำในหม้อไอน้ำ 

-    บันทึกอุณหภูมิและความดันของน้ำป้อน 

-    บันทึกอุณหภูมิของปล่องไอเสีย 

-    บันทึกอุณหภูมิและความดันของน้ำมันเชื้อเพลิง 

-    บันทึกความดันของหัวพ่นละอองน้ำมัน (Oil atomizer) 

-    บันทึกค่าความดันของก๊าซ (กรณีใช้ก๊าซเป็นเชื้อเพลิง) 

-    บันทึกอุณหภูมิของไอน้ำที่ผลิตได้และน้ำที่กลับสู่หม้อไอน้ำ 

-    บันทึกปริมาณการเติมน้ำเข้าสู่หม้อไอน้ำ 

16. หน่วยสมรรถนะร่วม (ถ้ามี)
N/A

17. อุตสาหกรรมร่วม/กลุ่มอาชีพร่วม (ถ้ามี)
N/A

18. รายละเอียดกระบวนการและวิธีการประเมิน (Assessment Description and Procedure)

1.    ประเมินจากแบบสอบข้อเขียน

2.    ประเมินโดยการสัมภาษณ์ตามแบบทดสอบที่กำหนดไว้ 

3.    การประเมินจากหลักฐานอื่น ๆ เช่น หนังสือรับรอง เอกสารรับรองการผ่านการอบรม หนังสือรับรองการทำงาน/ผ่านงาน จะต้องดำเนินการควบคู่กับการสัมภาษณ์ร่วมด้วย

 

กลับ

ยินดีต้อนรับ