ISCO - 08 รหัสอาชีพ 7316 ช่างเขียนลายผ้าบาติก

ISCO - 08 รหัสอาชีพ 7318 คนทำผ้าบาติก

 

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1)  ทักษะเกี่ยวกับการแก้ปัญหาที่เกิดจากการเขียนเทียน

2)  ทักษะเกี่ยวกับการแก้ปัญหาที่เกิดจากการพิมพ์ลายผ้าบาติก

3)  ทักษะเกี่ยวกับการแก้ปัญหาที่เกิดจากการตกแต่งผ้าบาติก

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1)  ความรู้เกี่ยวกับการแก้ปัญหาที่เกิดจากการเขียนเทียน

2)  ความรู้เกี่ยวกับการแก้ปัญหาที่เกิดจากการพิมพ์ลายผ้าบาติก

3)  ความรู้เกี่ยวกับการแก้ปัญหาที่เกิดจากการตกแต่งผ้าบาติก

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมินและควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับความรู้ที่ต้องการ (Knowledge Evidence) และหลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence) 

(ก)  หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

   1)  เอกสารรับรองจากสถานประกอบการ หรือผู้ว่าจ้าง หรือ

   2)  ผลงานประกอบการประเมิน หรือผลงานผ้าบาติก หรือชิ้นงาน

   3)  แฟ้มสะสมผลงาน (Portfolios) หรือ



(ข)  หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

    1)  หนังสือหรือเอกสารรับรองผลการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้องกับความรู้ที่ต้องการ หรือ

    2)  ใบประกาศนียบัตร



(ค)  คำแนะนำในการประเมิน

    การพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะให้ใช้หลักฐานการปฏิบัติงานหรือหลักฐานความรู้ตามที่ระบุ



(ง) วิธีการประเมิน

     เทียบโอนประสบการณ์การทำงานเพื่อการรับรองคุณวุฒิวิชาชีพ (RESK : Recognition of Existing Skills and Knowledge)

(ก)  คำแนะนำ 

 การพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะให้ใช้หลักฐานการปฏิบัติงานหรือหลักฐานความรู้ตามที่ระบุ



(ข)  คำอธิบายรายละเอียด

1) ผ้าบาติก (Batik) หรือ ผ้าปาเต๊ะ (Batek) เป็นคำที่ใช้เรียกผ้าชนิดหนึ่งที่มีวิธีการทำให้เกิดลวดลายที่เกิดจากการกั้นสีด้วยเทียน หรือวัสดุอื่นปิดส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสี แล้วนำไปแต้มระบายหรือย้อมในส่วนที่ต้องการให้ติดสีเฉพาะเนื้อผ้าที่ไม่มีรอยเทียนหรือไม่ถูกกั้นสีเท่านั้น มีทั้งพิมพ์เทียน แต้มสี ระบายสี ย้อมสี ผ้าบาติกในแต่ละผืนนั้นจึงมีความสวยงามแตกต่างกัน 

2) การเขียนลายผ้าบาติก คือ การออกแบบลวดลายบนกระดาษด้วยดินสอ เมื่อเสร็จเรียบร้อยแล้วจึงใช้ปากกาสีดำลากเส้นตามรอยดินสอเพื่อให้ลวดลายชัดเจนขึ้น นำเทียนที่เขียนบาติกซึ่งหลอมละลายให้เหลวแล้วมาทาลงขอบเฟรม โดยใช้แปรงจุ่มเทียน แล้วนำมาทาลงบนขอบเฟรมให้ทั่วทั้ง 4 ด้าน ระวังอย่าให้หนาเกินไป เพราะจะทำให้ผ้าหลุดร่นได้ง่าย หลังจากนั้นจึงนำผ้าไปติดบนเฟรมโดยใช้วัสดุหรือของแข็งหน้าเรียบ เช่น ก้นขวด เหรียญกดลงบนขอบเฟรมและถูเบาๆ ทีละด้าน ทั้ง 4 ด้านของกรอบเฟรม นำลายที่เตรียมไว้สอดไว้ใต้เฟรมผ้าที่ขึงตึง เพื่อทำการลอกลายลงบนผ้าด้วยดินสอ 2B ขึ้นไปใช้จันติ้งตักน้ำเทียนที่มีอุณหภูมิพอเหมาะ โดยตักน้ำเทียนเททิ้ง 2 - 3 ครั้ง เพื่อเป็นการปรับอุณหภูมิของจันติ้ง แล้วจึงทดลองเขียนบนเศษผ้า เพื่อให้แน่ใจว่าเส้นเทียนได้ขนาดตามต้องการลงสีที่ต้องการลงในลาย คล้ายเป็นการระบายสีลงในช่องว่างด้วยพู่กัน โดยให้น้ำหนักสีอ่อนแก่เพื่อสร้างมิติ ให้ตระหนักถึงความสำคัญของการออกแบบลวดลาย เพราะเป็นปัจจัยสำคัญที่จะสร้างเอกลักษณ์ให้กับผืนผ้าบาติก และจะเป็นพื้นฐานสำหรับการระบายสีและย้อมสี นอกจากนี้ยังมีการออกแบบลายสำหรับการพิมพ์ด้วยแม่พิมพ์เพื่อพิมพ์เส้นเทียน ในกรณีที่ต้องการผลิตลวดลายต่อเนื่อง

3) การพิมพ์เทียนสำหรับผ้าบาติก มีขั้นตอนการพิมพ์เทียน 3 - 4 ประเภท ดังนี้

        3.1) พิมพ์ลายเส้น เช่น ลายขอบ ดอกลาย หรือลายพื้น

        3.2 พิมพ์เทียนเพื่อกันสีจากการแต้มสีและระบายลาย ก่อนจะนำไปย้อมสีครั้งที่ 1

        3.3) พิมพ์เทียนเพื่อเก็บสีพื้น นิยมเก็บเป็นลวดลาย เพื่อจะได้สีลวดลายเป็นสีย้อมครั้งแรก

แล้วจึงนำไปย้อมสีที่ 2

        3.4) พิมพ์เทียนเพื่อเก็บสีบางส่วน โดยเฉพาะในรายละเอียดก่อนที่จะนำผ้าไปย้อมสีครั้งที่ 3

เริ่มด้วยการนำแม่พิมพ์แช่ลงในนำเทียนเพียงแค่ระนาบของลวดลาย 30 วินาที ควบคุมให้ระนาบของแม่พิมพ์ขนานกับผิวน้ำเทียน เพื่อให้แม่พิมพ์อมความร้อนอย่างพอดีและความร้อนแพร่กระจายได้อย่างทั่วถึง เมื่อครบ 30 วินาที แล้วให้ยกขึ้น จากนั้นสลัดน้ำเทียนออกจากแม่พิมพ์ 2 - 3 ครั้งโดยการสลัดจะต้องเกร็งแขนหรือให้ยืดตรงเพื่อให้ได้แรงเหวี่ยงที่สม่ำเสมอ หลังจากนั้นจึงนำแม่พิมพ์มากดทาบลงบนผืนผ้า ค้างไว้ 1 - 2 วินาที แล้วจึงยกแม่พิมพ์ขึ้น

4) ตกแต่งผ้า หมายถึง การตกแต่งผ้าหลังการย้อม เพื่อป้องกันสีตกและซีดจางด้วยน้ำยากันสีตก และเพื่อช่วยให้ผ้าที่ย้อมสีแล้วมีความคงทนต่อการซักน้ำในระดับดี เป็นการเพิ่มคุณค่าและยกระดับมาตรฐานของผลิตภัณฑ์

        -  ผ้าที่ย้อมด้วยสีเคมี ให้ใช้โซเดียมซิลิเกตในการล็อกสี

        -  ผ้าที่ย้อมด้วยสีจากธรรมชาติ ให้ใช้สารส้มหรือเกลือในการล็อกสีทาสารล็อกสีให้ทั่วทั้งผืนผ้า ทิ้งไว้ให้สารล็อกสีแห้ง 4 - 5 ชั่วโมง ควรวางผ้าในแนวราบเท่านั้น เพื่อป้องกันสีไหลซึมเข้าหากัน

        -  เพิ่มความเรียบลื่นเป็นมันให้เนื้อผ้าด้วยการลงแป้ง มีส่วนผสมดังนี้ แป้งมันหรือแป้งข้าวเจ้า 1 ช้อนโต๊ะ น้ำเย็น 1 ถ้วยตวง น้ำเดือด 3 ถ้วยตวง กวนแป้งจนสุกเป็นสีขาวขุ่น จากนั้นให้นำผ้าลงแช่ในน้ำแป้ง 

1 - 2 ชั่วโมง เมื่อน้ำแป้งซึมเข้าเส้นใยอย่างทั่วถึงแล้วให้ยกขึ้น นำไปตากในที่ร่มให้แห้ง และนำไปรีดด้วยไฟปานกลาง



(ค)  เครื่องมืออุปกรณ์และวัสดุที่จำเป็น 

           N/A 

 

พิจารณาหลักฐานจากแฟ้มสะสมผลงานที่เป็นเอกสารรับรองผลงาน รับรองความรู้ความสามารถที่ผ่านมาก่อนหน้า และให้เจ้าหน้าที่สอบพิจารณาหลักฐานของผู้เข้ารับการประเมิน ในกระบวนการประเมินเทียบโอนประสบการณ์การทำงานเพื่อการรับรองคุณวุฒิวิชาชีพ โดยหลักฐานต้องมีความสอดคล้องตามหน่วยสมรรถนะ (Unit of Competence: UOC) สมรรถนะย่อย (Element of Competence: EOC) และเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria: PC)