ช่างรักแบบศิลปะไทย TSCO 2452.64 ช่างปิดทอง,  ISCO 7319 : ช่างงานหัตถกรรม (กรรมวิธีแบบดั้งเดิม)

1. ความรู้และทักษะเลือกใช้วัสดุ อุปกรณ์ในการลงรักสมุกและการทายางรักใสบนพื้นผิวประเภทต่าง ๆ 

2. ความรู้และทักษะเครื่องอุปกรณ์การลงสมุกรักและทายางรักใส  

3. ทักษะการแก้ไขปัญหายางรักไม่ติดชิ้นงาน

 

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. ทักษะการใช้วัสดุ อุปกรณ์ในการลงรักสมุกและทายางรักใส 

2. ทักษะและความรู้การขัดปรับแต่งพื้นผิวรักสมุกที่แห้งสนิทแล้ว

3. ทักษะการกัไขปัญหาในการทายางรัก

 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. ความรู้ในการลงรักสมุกและทายางรักใส 

2. ความสามารถในการปรับแต่งผิวรักสมุกทายางรักใส

3. มีความรู้เรื่องการแก้ไขปัญหาในการลงรักสมุกและทายางรักใส

 

    (ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1. แฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio) และเอกสารที่เกี่ยวข้องภาพถ่ายหรือสื่อบันทึกผลงาน

2. ตัวอย่างชิ้นงาน ทำพื้นรักสมุกและการทายางรักใส

    (ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1. ระบุหรืออธิบายรูปลักษณะการลงรักสมุกและการทายางรักใสประเภทต่าง ๆ  ได้

2. ระบุหรืออธิบายการแก้ไขปัญหาการลงรักสมุกและการทายางรักใส

    (ค) คำแนะนำในการประเมิน

หลักฐานที่ต้องการเพื่อแสดงถึงสมรรถนะในส่วนนี้ ต้องมีความสำคัญและตอบสนองตามข้อกำหนดของสมรรถนะย่อยและเกณฑ์การปฏิบัติงาน โดยต้องแสดงถึง

1. ความรู้และทักษะที่เกี่ยวข้องการใช้อุปกรณ์เครื่องการลงรักสมุกและทายางรักใส

2. ความสมบูรณ์ของผลงานที่นำเสนอ

    (ง) วิธีการประเมิน

1. การประเมินผลความรู้โดยประเมินจากแบบทดสอบความรู้

2. การประเมินผลการปฏิบัติโดยใช้การประเมินจากแบบทดสอบการปฏิบัติงาน    

3. ประเมินจากผลงานที่นำเสนอ

     (ก) คำแนะนำ 

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้และทักษะในการจัดเตรียมวัสดุและอุปกรณ์ดังต่อไปนี้

1. ความรู้เกี่ยวกับวิธีการวัสดุ อุปกรณ์ต่าง ๆ ในการลงรักสมุกทายางรักใส

2. ความรู้เกี่ยวกับการปรับแต่งพื้นผิวรักสมุกและแต่งผิวยางรักใสในแต่ละขั้นตอนได้อย่างถูกต้อง

3. การแก้ไขปัญหาในรักสมุกและทายางรักใสไม่เกาะติดพื้นผิวชิ้นงาน 

     (ข) คำอธิบายรายละเอียด

     รักสมุก คือ รักน้ำเกลี้ยงผสมกับ “สมุก” มีลักษณะเป็นของเหลวค่อนข้างข้น ใช้สำหรับอุดแนวทางลงพื้นและถมพื้น

     การลงรักสมุกบนพื้นผิวชิ้นงานประเภทต่าง ๆ ที่นำมาทำพื้นรักสมุกนั้น มีความสำคัญในการทำงานให้ได้พื้นผิวรักสมุก ที่ทำออกมาให้ผิวเรียบร้อยไม่มีร่องรอยแตก แยกของรักสมุก หรือรักสมุกไม่ติด มีการบวมนูนขึ้นมาจากพื้นผิว รักสมุกแห้งไม่เท่ากัน บางที่แห้ง บางที่ไม่แห้ง ช่างรักในการลงสมุกต้องมีวิธีแก้ไขปัญหาหรือแก้ไขได้

     สมุกรักที่นำมาใช้งานในการทำพื้นรักสมุก สำหรับพื้นผิวประเภทต่าง ๆ 

อุปกรณ์การลงรักสมุกและป้องกันเบื้องต้น 

1. แปรงทาสีขนธรรมชาติ

2. แปรงทากาวยาง ด้ามไม้ขนาดต่าง ๆ    

3. เกรียงโป๊วสี ขนาดต่าง ๆ 

4. น้ำมันทินเนอร์

5. น้ำมันสน

6. ถุงมือ

7. หน้ากากปิดจมูก

8. หน้ากากกันสารเคมี

9. แว่นตา

10. ชุดเสื้อผ้า สวมใส่มิดชิด เสื้อแขนยาว

11. ผ้าสะอาด

     การลงสมุกครั้งที่ 1 

1.    ทำความสะอาดชิ้นงานที่จะนำมาลงสมุกรัก

2.    นำสมุกรักทาลงบนชิ้นงานในครั้งที่ 1 ให้ทั่ว โดยใช้แรงทาหรือกดลงไปที่รักสมุกจะทำให้รักสมุกติดกับชิ้นงานได้ทั่วถึงผิวชิ้นงาน ตรวจดูความเรียบร้อย วางชิ้นงานไว้ในที่จัดเตรียมวางงาน ทิ้งไว้จนรักสมุกแห้งสนิท ระยะเวลาการแห้งของรักสมุกขึ้นอยู่กับ การทดสอบของช่างรักที่ทำการเจรียมรักสมุกไว้ ประมาณอีกวัน  10 – 15 วัน 

3.    เมื่อรักสมุกครั้งที่ 1 แห้งสนิท นำมาขัดแต่งพื้นผิว ด้วยกระดาษทรายหยาบเป็นการเปิดผิวรักสมุก เพื่อจะได้ลงรักสมุกในครั้งที่ 2

4.    ลงรักสมุกครั้งที่ 2 โดยทารักสมุกให้ทั่วโดยใช้เกรียงโป๊วสีช่วยในการทาให้รักสมุกติดแน่นกับพื้นรักสมุกครั้งที่ 1 และนำไปวางให้รักสมุกแห้งสนิท 

5.    ขัดแต่งรักสมุกในครั้งที่ 2 ที่แห้งสนิท และทารักสมุกครั้งที่ 3 โดยทารักสมุกให้ทั่วโดยใช้เกรียงโป๊วสีช่วยในการทาให้รักสมุกติดแน่นกับพื้นรักสมุกครั้งที่ 2

6.    การลงรักสมุก 2 – 3 ครั้งจะได้เนื้อของรักสมุกหนาขึ้น ให้ขัดแต่งพื้นผิวรักสมุกให้เรียบเสมอกันให้ได้ผิวเรียบเนียน 

7.    ในขั้นตอนการทาหรือลงรักสมุกนี้ ต้องใช้เวลา และการขัดทุกขั้นตอนการลงรักสมุก

8.    พื้นผิวโลหะ พื้นผิวไม้  พื้นผิวปูนทำแบบเดียวกัน ขึ้นอยู่กับขนาดชิ้นงานใหญ่ เล็ก

9.     อาจจะมีวิธีการอื่น ๆ ตามภูมิปัญญาของท้องถิ่น หรือภูมิปัญญาของช่างรักที่ทำงานรัก

10.    ตรวจสอบพื้นผิวชิ้นงานการลงรักสมุก

     แก้ปัญหารักสมุก

1.    การลงรักสมุกจะมีปัญหาของการลงรักสมุกแล้วรักสมุกเกาะติดกับพื้นผิวชิ้นงานบางส่วน

2.    ผิวรักสมุกเกิดรอยแตก เป็นจุด ๆ 

3.    รักสมุกมีการแห้งเป็นที่ ๆ ไม่เสมอกัน 

4.    มีการหลุดร่องของรักสมุกเป็นแผ่นออกมาเวลาขัดแต่งผิว

5.    ให้ทำการแก้ไขซ่อมแซมใหม่ 

    ข้อควรระวังในการลงรักสมุก 

1. การใส่ถุงมือยาง

2. หน้ากากปิดจมูก

3. แว่นตา

4. หน้ากากที่สามารถกรองอากาศได้ ที่มีผงถ่านหรือหน้ากากกันสารเคมี หน้ากากกันฝุ่น หรืออุปกรณ์ป้องกันระบบหายใจต่าง ๆ 

5. สถานที่ในการทำงานต้องเป็นที่อากาศถ่านเทได้ดี เรื่องของการมีกลิ่น ไอของยางรักในเวลาที่ผสมสมุกอาจมีกลิ่นเหม็น หรือมีการแพ้กลิ่น  ใช้พัดลมปรับอากาศ ให้มีอากาศที่ถ่ายเทได้ดีขึ้น

     ลักษณะของยางรักใสที่ใช้ในการทาลงบนรักสมุก 

1.    ใช้ยางรักที่ผ่านการกรอง 3 ครั้ง ให้ได้ยางรักใสที่มีคุณภาพที่เป็นมันเงา

2.    แปรงที่ใช้ในการทาเป็นแปรงขนอ่อน ๆ 

3.    น้ำมันสน

4.    น้ำมันซักแห้ง

5.    น้ำมันกานพลู  (ภูมิปัญญาช่างรัก)

6.    ยางรงทอง (ภูมิปัญญาช่างรก ใช้ผสมยางรักช่วยให้ยางรักแห้งเร็วขึ้น)

7.    ตู้บ่มยางรัก (ที่มีถาดน้ำและผ้าชุบน้ำวางไว้อยู่ใต้ตู้บ่มรัก เพื่อให้ยางรักแห้ง)

     การทายางรักใสลงบนรักสมุกพื้นผิวชิ้นงานประเภทต่าง ๆ 

1.    ทำความสะอาดระดับงานที่ลงรักสมุกเสร็จแล้วให้สาด โดยการเช็ดด้วยผ้า

2.    ทารักยางใสครั้งที่ 1 ลงบนพื้นผิวชิ้นงานที่เตรียมไว้ให้ทั่ว นำใส่ตู่บ่มรักทิ้งให้รักยางใสแห้งสนิท  ระยะเวลาที่ยางรักจะแห้ง ขึ้นอยู่กับระยะที่ช่างรักได้ทำการทดสอบระยะเวลาของยางรักใส ที่นำมาใช้           3–6 วัน

3.    ยางรักใสที่ทาครั้งที่ 1 แห้งสนิทแล้ว ใช้กระดาษทรายเบอร์ละเอียด ๆ ขัดเปิดผิวยางรักใสเบา ๆ เพื่อเป็นการรอที่จะทายางรักใสครั้งที่ 2

4.    ทารักยางใสครั้งที่ 2 ลงบนพื้นผิวชิ้นงานที่ผ่านการทายางรักใสครั้งที่ 1และขัดแล้ว ทายางรักใสให้ทั่วชิ้นงาน นำใส่ตู้บ่มรักทิ้งให้รักยางใสแห้งสนิท แล้วนำมาขัดเปิดผิวยางรักใสเบา ด้วยกระดาษทรายเบอร์ละเอียด ๆ 

5.    ทารักยางใสครั้งที่ 3 ลงบนพื้นผิวชิ้นงานที่ผ่านการทายางรักใสครั้งที่ 2 และขัดแล้วทายางรักใสให้ทั่วชิ้นงาน นำใส่ตู้บ่มรักทิ้งให้รักยางใสแห้งสนิท 

การทายางรักใส 3 ครั้งทำให้เป็นการเพิ่มเนื้อยางรักใสให้มีความหนาขึ้น ในการทาครั้งที่ 3 เสร็จแล้วไม่ต้องขัด จะได้ผิวยางรักใสที่แห้งสนิทเป็นมันเงา ตามคุณสมบัติของยางรักที่นำมาใช้ 

     ในกรณีที่ไม่มีข้อพลาดเกิดขึ้นในขั้นตอนการทายางรักใส

ปัญหาที่เกิดขึ้นในขั้นตอนการทายางรักใส

1.    การทายางรักใสแล้วเกิดการไหลเยิ้มของยางรักใส  หรือการไหลลงมาเป็นก้อน ๆ เล็ก ๆ ในส่วนต่าง ๆ ของพื้นผิวชิ้นงาน เกิดจากการทายางรักใสมาก การทาน้ำหนักของยางรักใสไม่เท่ากันทำให้มียางรักใสมาก น้อย ไม่เท่ากัน เป็นสาเหตุให้มีการไหลเยิ้มของยางรักใส ต้องขัดออกในส่วนที่เกินออกมา แล้วทิ้งให้ยางรักใสแห้ง

2.    อาการบวมนูน ของยางรักใส ในเวลาที่แห้งสนิทมีการบวมนูนออกให้เห็นชัดเจน เกิดจากการแห้งของยางรักไม่เท่ากัน ยางตรงที่บวมนูนนั้นระดับล่างยังไม่แห้งสนิท ให้ขัดส่วนที่นูนออกให้หมด แล้วทิ้งให้ยางรักแห้งสนิท แล้วทายางรักใสทับตรงรอยที่เสีย

3.    อาการยางรักแห้งเป็นรอยแตก เป็นร่องหลุดเป็นแผ่น ๆ อาการแบบนี้เกิดจากพื้นผิวก่อนทายางรักใส มีคราบไขมันติดที่พื้นผิวชิ้นงาน ทำให้ยางรักไม่เกาะติดพื้นผิวยางรักหรือรักสมุก

อาการที่เกิดการเสียหายนี้ให้ขัดพื้นผิวที่ทายางรักใส ด้วยกระดาษทรายเบอร์ละเอียด ๆ ขัดเปิดผิวยางรักใสเบา ๆ ทิ้งไว้ในตู้บ่มรักให้แห้ง แล้วนำมาทายางรักใสใหม่

     ข้อควรระวังในการทายางรัก ใส

1.    ความสะอาดของมือผู้ทายางรัก

2.    สถาพอากาศ ห้องทำงาน 

3.    หน้ากากปิดจมูก

4.    แว่นตา

5.    หน้ากากที่สามารถกรองสารเคมี  หน้ากากกันฝุ่น หรืออุปกรณ์ป้องกันระบบหายใจต่าง ๆ 

6.    สถานที่ในการทำงานต้องเป็นที่อากาศถ่ายเทได้ดี ในเรื่องของกลิ่นไอของยางรักในเวลาที่ทำงาน ถ้าเป็นในห้องควรมีพัดลมปรับอากาศ เครื่องดูดอากาศ เครื่องดูดฝุ่นละออง

18.1 การสอบปฏิบัติ

18.2 การสอบสัมภาษณ์

18.3 รายละเอียดกระบวนการประเมิน เครื่องมือและเกณฑ์การประเมินอยู่ในคู่มือการประเมินสมรรถนะ