ช่างเขียนแบบศิลปะไทย TSCO 2452.66 ช่างเขียน,  ISCO 7319 : ช่างงานหัตถกรรม (กรรมวิธีแบบดั้งเดิม)

1. ความเข้าใจในลักษณะทางกายวิภาคและนาฏลักษณ์ของศิลปะไทยสำหรับการเขียนตัวพระ ในอิริยาบถต่าง ๆ

2. มีทักษะในการเขียนรายละเอียดใบหน้าของตัวพระ เครื่องทรง และอาวุธ

 

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. ความสามารถในการเตรียมและใช้วัสดุอุปกรณ์ในการเขียนภาพ

2. ความสามารถในการลงมือปฏิบัติการเขียนภาพโดยใช้ดินสอ 2B และกระทบเส้นหมึกด้วยพู่กันในการปฏิบัติงานลงบนกระดาษผิวเรียบหรือพื้นที่การเขียนตามที่กำหนด และสามารถควบคุมความสะอาดของผลงาน 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. ความรู้เกี่ยวกับนาฏลักษณ์ต่าง ๆ ของตัวพระและชื่อเรียกเฉพาะเกี่ยวกับท่าทางในศัพท์ของนาฏลักษณ์

2. ความรู้เกี่ยวกับเทพบุรุษในงานศิลปะไทย

3. ความรู้ความเข้าใจความแตกต่างของหลักการเขียนภายวิภาคในศิลปะไทยกับศิลปะตะวันตกและกำหนดสัดส่วนตัวพระบนพื้นที่งานเขียน

    (ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1. ปฏิบัติการเขียนตัวพระแบบต่าง ๆ ได้แก่ ตัวพระท่านั่ง ท่าเหาะ ตัวพระท่ายืน ท่าเดิน เขียนมงกุฎและชฎาตัวพระ และเขียนเทพบุรุษและอาวุธได้อย่างเหมาะสมกับพื้นที่ มีสัดส่วนและกายวิภาคอย่างศิลปะไทยที่งดงามและคงความสม่ำเสมอของลายเส้นได้เป็นอย่างดี

2. ปฏิบัติการกระทบเส้นหมึกด้วยพู่กันตัวพระแบบต่าง ๆ ได้แก่ ตัวพระท่านั่ง ท่าเหาะ ตัวพระท่ายืน ท่าเดิน เขียนมงกุฎและชฎาตัวพระ และเขียนเทพบุรุษและอาวุธด้วยเส้นที่มีความงามสม่ำเสมอ เลือกใช้พู่กันที่มีขนาดเหมาะสมกับงานและรักษาความสะอาดของผลงาน     

    (ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1. ระบุหรืออธิบายรูปลักษณะทางนาฏลักษณ์ของตัวพระในงานจิตรกรรมไทย

2. ระบุหรืออธิบายการกำหนดสัดส่วนของตัวพระบนพื้นที่งานเขียน

    (ค) คำแนะนำในการประเมิน

หลักฐานที่ต้องการเพื่อแสดงถึงสมรรถนะในส่วนนี้ ต้องมีความสำคัญและตอบสนองตามข้อกำหนดของสมรรถนะย่อยและเกณฑ์การปฏิบัติงาน โดยต้องแสดงถึง

1. ความรู้เกี่ยวกับวิธีและแบบอย่างในการเขียนและมีทักษะที่เกี่ยวข้องตัวพระแบบต่าง ๆ ได้แก่ ตัวพระท่านั่ง ท่าเหาะ ตัวพระท่ายืน ท่าเดิน เขียนมงกุฎและชฎาตัวพระ และเขียนเทพบุรุษและอาวุธ

2. ความสมบูรณ์ของผลงานในการปฏิบัติตัวพระแบบต่าง ๆ ตามที่กำหนด แสดงออกถึงความเข้าใจสัดส่วนและการแบ่งพื้นที่การเขียนได้อย่างเหมาะสม รักษาความถูกต้องของแบบอย่างตัวพระที่สำคัญ และท่าทางการแสดงออกทางนาฏลักษณ์แบบต่าง ๆ

    (ง) วิธีการประเมิน

1. การประเมินผลความรู้โดยประเมินจากแบบทดสอบความรู้

2. การประเมินผลการปฏิบัติโดยใช้การประเมินจากแบบทดสอบการปฏิบัติงาน 

3. การประเมินผลโดยการพิจารณาร่วมกับแฟ้มสะสมผลงานและการสัมภาษณ์

    (ก) คำแนะนำ 

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้และทักษะในการจัดเตรียมวัสดุและอุปกรณ์ดังต่อไปนี้

1. ความรู้เกี่ยวกับกายวิภาคและนาฏลักษณ์ของศิลปะไทยสำหรับตัวพระ

2. สามารถกำหนดสัดส่วนและร่างภาพตัวพระพร้อมอิริยาบถที่กำหนด ตัวพระในท่านั่งท่าเหาะ ตัวพระในท่ายืน ท่าเดิน มงกุฎและชฎาที่แสดงฐานะของตัวพระ

3. เลือกใช้วัสดุและอุปกรณ์ในการเขียนเส้นลวดลายด้วยดินสอหรือกระทบเส้นหมึกด้วยพู่กันได้อย่างเหมาะสมกับลักษณะผลงาน

    (ข) คำอธิบายรายละเอียด

ตัวพระในงานช่างเขียนไทยนี้เป็นการเขียนมนุษย์และเทพผู้ชาย กายวิภาคอย่างจิตรกรรมไทยมีลักษณะที่แตกต่างจากกายวิภาคของศิลปะตะวันตกการแสดงอากัปกิริยาในทางนาฏลักษณ์ของตัวพระตลอดจนแสดงออกถึงความเข้าใจในรูปร่าง รูปทรงที่มีลักษณะโค้งมนเป็นเอกลักษณ์อย่างสำคัญของการวาดเส้นในงานจิตรกรรมไทย 

    นาฏลักษณ์ คือ ภาษากายที่ปรากฏในการแสดง การสื่อสารด้วยกิริยาท่าทางเป็นส่วนหนึ่งที่ใช้ในการแสดงออกทางด้านงานจิตรกรรมด้วย

    ตัวพระ ท่านั่ง นั่งพับเพียบ แยกเข่าออก มือเหยียดตึงแบมือตั้งบนเข่า มืออีกข้างงอแขนแบมือตั้งบนขา ลำตัวตั้งตรง  สำหรับตัวพระในงานเขียนจะมีท่าทางในการนั่งแบบต่าง ๆ มีชื่อเรียก ดังนี้ 

- มหาราชลีลา ท่านั่งที่ห้อยเท้าขวาลง เท้าซ้ายงอพับขึ้นไปสอดไว้ใต้โคนขาขวา

- ลลิตาสนะ ท่าประทับนั่งห้อยพระบาทข้างหนึ่ง มีปรากฏทั้งรูปเคารพเนื่องในศาสนา 

    ตัวพระ ท่าเหาะ โดยมากปรากฏในรูปของเทวดา หรือนักสิทธิ์ ซึ่งมีความแก่กล้าในวิชา และจิตวิญญาณ  จิตรกรรมที่แสดงท่าทางการเหาะจึงต้องอาศัยรูปร่าง ท่วงท่าที่แสดงถึงความเบาและเส้นพลิ้ว แตกต่างจากท่านั่ง เท้าที่มีลักษณะชี้ตรงขึ้นแยกออกจากท่านั่งในพื้นที่ราบที่เท้าจะวางราบไปกับพื้น 

    ตัวพระ ท่ายืน ท่าเดิน ตัวพระท่ายืนในงานจิตรกรรมไทยโดยมากจะแสดงเป็นภาพยืนหันข้าง ใบหน้าเสี้ยว และบิดลำตัวเล็กน้อย ตัวพระที่แสดงท่ายืนมักแสดงท่าทางประกอบด้วย ท่าเดินในเมือง    ท่าเดินในป่าพร้อมอาวุธ ท่ายืนโก่งคันศร ท่ายืนรบ เป็นต้น ซึ่งการแสดงท่าทางเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของการแสดงอารมณ์และเรื่องราวประกอบ สัดส่วนของตัวพระยังคงต้องแสดงถึงความแข็งแกร่งแม้ว่าจะใช้เส้นโค้งตามหลักทางกายวิภาคของไทย

    มงกุฎและชฎา คือศิราภรณ์ที่แสดงถึงฐานะของตัวพระ การวาดเครื่องประดับต้องอยู่ในโครงร่างลายเส้นตั้งแต่แรกเพื่อกำหนดสัดส่วนที่สมบูรณ์ก่อนการลงรายละเอียด ลวดลายโดยมากใช้กระจังเป็นหลัก 

- มงกุฎยอดชัย คือพระมหามงกุฎเป็นเครื่องศิราภรณ์กษัตริย์ ทรงยอดแหลม

- ชฎาเดินหน คือศิราภรณ์ที่มีลักษณะคล้ายพระชฎากลีบ แต่ปลายไม่มีกลีบและปัดไปทางด้านหลังเล็กน้อย ปักพระยี่ก่าข้างซ้าย เรียกว่า พระชฎาเดินหน

    เทพบุรุษและอาวุธ

1. พระอิศวร หรือพระศิวะ เป็นเทพสำคัญในศาสนาพราหมณ์ มีรูปกายเป็นชายหนุ่มร่างกำยำนุ่งห่มหนังเสือเหมือนฤๅษี มีสังวาลย์เป็นลูกประคำหรือกะโหลกมนุษย์ มีงูเห่าคล้องพระศอ ไว้พระเกศายาว ซึ่งจะม้วนเป็นมุ่นมวยผม มีพระจันทร์เป็นปิ่นและแม่คงคาอยู่บนยอดจุฑา อาวุธของพระอิศวรคือ ตรีศูล

2. พระอินทร์ เป็นเทพที่มีบทบาทในศาสนาพุทธ แสดงภาพด้วยรูปกายที่เป็นชายหนุ่ม         มีวรกายสีเขียว มี 4 กร มีอาวุธ ดังนี้

1. วชิราวุธ คือ วัชระ (สายฟ้า) 

2. พระขรรค์ชื่อ ปรัญชะ 

3. ศักรธนู บ่วงบาศ 

4. จักร สังข์ ตะขอ แหตาข่าย

5. พระวิษณุกรรม เป็นเทวดานายช่างใหญ่ของพระอินทร์ ตามตำนานกล่าวว่า เป็นผู้สร้างเครื่องมือ สิ่งของต่าง ๆ ให้เกิดขึ้น และเป็นแบบอย่างให้กับมนุษย์ อาวุธของพระวิษณุกรรมคือ จอบและลูกดิ่ง

18.1 การประเมินความรู้ด้วยแบบทดสอบรูปภาพ

18.2 การสอบปฏิบัติ

18.3 การสอบสัมภาษณ์

18.4 รายละเอียดกระบวนการประเมิน เครื่องมือและเกณฑ์การประเมินอยู่ในคู่มือการประเมินสมรรถนะ