หน่วยสมรรถนะ

หน่วยสมรรถนะ

บำรุงรักษาเครื่องยนต์

สาขาวิชาชีพบริการยานยนต์


รายละเอียดหน่วยสมรรถนะ


1. รหัสหน่วยสมรรถนะ ASV-GOUN-170A

2. ชื่อหน่วยสมรรถนะ บำรุงรักษาเครื่องยนต์

3. ทบทวนครั้งที่ 2 / 2566

4. สร้างใหม่ ปรับปรุง

5. สำหรับชื่ออาชีพและรหัสอาชีพ (Occupational Classification)

ช่างซ่อมบำรุงรักษาทั่วไป


1 7231 ช่างเครื่องและช่างซ่อมเครื่องยนต์ยานยนต์

6. คำอธิบายหน่วยสมรรถนะ (Description of Unit of Competency)
ผู้ที่ผ่านหน่วยสมรรถนะนี้จะมีความสามารถในการเลือกและเตรียมเครื่องมือพร้อมอุปกรณ์ได้ลักษณะงาน ตรวจสอบสภาพรถก่อนการบำรุงรักษา เตรียมงานและอุปกรณ์ป้องกันตัวรถ  เลือกและเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม  ตรวจสอบการรั่วซึมด้วยสายตา ทำความสะอาดโดยรอบจุดเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่น เปลี่ยนกรองน้ำมันหล่อลื่นเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม เปลี่ยน/ทำความสะอาดกรองอากาศเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม เปลี่ยนกรองน้ำมันเชื้อเพลิงได้ตามคู่มือซ่อม ตรวจสอบการรั่วซึมและทำความสะอาดโดยรอบระบบกรอง เปลี่ยนถ่าย/เติมน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำให้ได้ระดับตามคู่มือซ่อม ไล่อากาศในระบบหล่อเย็นได้ตามคู่มือซ่อม ตรวจสอบระดับน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำได้ตามคู่มือซ่อม ตรวจสอบการรั่วซึมและทำความสะอาดโดยรอบเครื่องยนต์ ตรวจสอบสภาพสายพานได้ตามคู่มือซ่อม ปรับตั้งสายพานได้ตามคู่มือซ่อม เปลี่ยนสายพานได้ตามคู่มือซ่อม ตรวจสอบประกายไฟแรงเคลื่อนสูงได้ตามข้อกำหนด ถอด/ประกอบตรวจสอบและปรับตั้งระยะเขี้ยวหัวเทียนได้ถูกต้อง จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามข้อกำหนด และปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อมได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

7. สำหรับระดับคุณวุฒิ
1 2 3 4 5 6 7 8

8. กลุ่มอาชีพ (Sector)
บริการยานยนต์

9. ชื่ออาชีพและรหัสอาชีพอื่นที่หน่วยสมรรถนะนี้สามารถใช้ได้ (ถ้ามี)
N/A

10. ข้อกำหนดหรือกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง (Licensing or Regulation Related) (ถ้ามี)
N/A

11. สมรรถนะย่อยและเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Elements and Performance Criteria)
หน่วยสมรรถนะย่อย (EOC) เกณฑ์ในการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) รหัส PC
(ตามเล่มมาตรฐาน)		 รหัส PC
(จากระบบ)
IV10211

เตรียมความพร้อมก่อนการบำรุงรักษาได้ตามคู่มือซ่อม

เลือกและเตรียมเครื่องมือพร้อมอุปกรณ์ได้ลักษณะงาน

 IV10211.01 192483
IV10211

เตรียมความพร้อมก่อนการบำรุงรักษาได้ตามคู่มือซ่อม

ตรวจสอบสภาพรถก่อนการบำรุงรักษา

 IV10211.02 192484
IV10211

เตรียมความพร้อมก่อนการบำรุงรักษาได้ตามคู่มือซ่อม

เตรียมงานและอุปกรณ์ป้องกันตัวรถ

 IV10211.03 192485
IV10212

เปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

เลือกและเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10212.01 192486
IV10212

เปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ตรวจสอบการรั่วซึมด้วยสายตา

 IV10212.02 192487
IV10212

เปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ทำความสะอาดโดยรอบจุดเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่น

 IV10212.03 192488
IV10212

เปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามข้อกำหนด

 IV10212.04 192489
IV10212

เปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม

 IV10212.05 192490
IV10213

เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

เปลี่ยนกรองน้ำมันหล่อลื่นเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10213.01 192491
IV10213

เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

เปลี่ยน/ทำความสะอาดกรองอากาศเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10213.02 192492
IV10213

เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

เปลี่ยนกรองน้ำมันเชื้อเพลิงได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10213.03 192493
IV10213

เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ตรวจสอบการรั่วซึมและทำความสะอาดโดยรอบระบบกรอง

 IV10213.04 192494
IV10213

เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามข้อกำหนด

 IV10213.05 192495
IV10213

เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม

 IV10213.06 192496
IV10214

เปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

เปลี่ยนถ่าย/เติมน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำให้ได้ระดับตามคู่มือซ่อม

 IV10214.01 192499
IV10214

เปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ไล่อากาศในระบบหล่อเย็นได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10214.02 192500
IV10214

เปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ตรวจสอบระดับน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10214.03 192501
IV10214

เปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ตรวจสอบการรั่วซึมและทำความสะอาดโดยรอบเครื่องยนต์

 IV10214.04 192502
IV10214

เปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามคู่มือซ่อม

 IV10214.05 192503
IV10214

เปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม

 IV10214.06 192504
IV10215

บริการสายพานได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ตรวจสอบสภาพสายพานได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10215.01 192508
IV10215

บริการสายพานได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ปรับตั้งสายพานได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10215.02 192509
IV10215

บริการสายพานได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

เปลี่ยนสายพานได้ตามคู่มือซ่อม

 IV10215.03 192510
IV10215

บริการสายพานได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามข้อกำหนด

 IV10215.04 192511
IV10215

บริการสายพานได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม

 IV10215.05 192512
IV10216

บริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซินได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ตรวจสอบประกายไฟแรงเคลื่อนสูงได้ตามข้อกำหนด

 IV10216.01 192513
IV10216

บริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซินได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ถอด/ประกอบ ตรวจสอบและปรับตั้งระยะเขี้ยวหัวเทียนได้ถูกต้อง

 IV10216.02 192514
IV10216

บริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซินได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามข้อกำหนด

 IV10216.03 192515
IV10216

บริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซินได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

ปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม

 IV10216.04 192516

12. ความรู้และทักษะก่อนหน้าที่จำเป็น (Pre-requisite Skill & Knowledge)

N/A

13. ทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. สามารถอ่านขั้นตอนและทำความเข้าใจคู่มือการปฏิบัติงานการใช้เครื่องมือในการบำรุงรักษาเครื่องยนต์ได้

2. สามารถเลือกและเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม

3. สามารถเปลี่ยนกรองน้ำมันหล่อลื่นเครื่องยนต์ได้ตามคู่มือซ่อม

4. สามารถเปลี่ยนกรองน้ำมันเชื้อเพลิงได้ตามคู่มือซ่อม

5. สามารถเปลี่ยนถ่าย/เติมน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำให้ได้ระดับตามคู่มือซ่อม

6. สามารถไล่อากาศในระบบหล่อเย็นได้ตามคู่มือซ่อม

7. สามารถตรวจสอบระดับน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำได้ตามคู่มือซ่อม

8. สามารถตรวจสอบสภาพสายพานได้ตามคู่มือซ่อม

9. สามารถปรับตั้งสายพานได้ตามคู่มือซ่อม

10. สามารถเปลี่ยนสายพานได้ตามคู่มือซ่อม

11. สามารถตรวจสอบประกายไฟแรงเคลื่อนสูงได้ตามข้อกำหนด

12. สามารถถอด/ประกอบตรวจสอบและปรับตั้งระยะเขี้ยวหัวเทียนได้ถูกต้อง

13. สามารถจัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามข้อกำหนด

14. สามารถปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. มีความรู้การเตรียมความพร้อมก่อนการบำรุงรักษาเครื่องยนต์

2. มีความรู้ในการเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่น

3. มีความรู้ในการ เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์

4. มีความรู้ในการเปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็น

5. มีความรู้ในการเปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็น

6. มีความรู้ในงานบริการสายพาน

7. มีความรู้ในบริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซิน

14. หลักฐานที่ต้องการ (Evidence Guide)

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

    1. แสดงผลงานการบำรุงรักษาเครื่องยนต์

    2. แสดงการเตรียมความพร้อมก่อนการบำรุงรักษาได้ตามคู่มือซ่อม

    3. แสดงการเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    4. แสดงการเปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    5. แสดงการเปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    6. แสดงการบริการสายพานได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    7. แสดงการบริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซินได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    8. แสดงหลักฐานเอกสารเกี่ยวกับการปฏิบัติงานเช่น ใบรับรองการปฏิบัติงานจากสถานประกอบการ ใบกำหนดหน้าที่ ภาพถ่าย วีดิโอการปฏิบัติงาน หรือ ผลงานจากการปฏิบัติงาน เป็นต้น

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

    1. ระบุหรืออธิบายการบำรุงรักษาเครื่องยนต์

    2. ระบุหรืออธิบายการเตรียมความพร้อมก่อนการบำรุงรักษาได้ตามคู่มือซ่อม

    3. ระบุหรืออธิบายการเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    4. ระบุหรืออธิบายการเปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    5. ระบุหรืออธิบายการเปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็นได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    6. ระบุหรืออธิบายการบริการสายพานได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    7. ระบุหรืออธิบายการบริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซินได้ตามข้อกำหนดคู่มือซ่อม

    8. หลักฐานความรู้ด้านเอกสาร เช่นใบรับรองความรู้จากสถานประกอบการ แฟ้มสะสมผลการปฏิบัติงาน ใบประกาศนียบัตร หรือวุฒิบัตร เป็นต้น

(ค) คำแนะนำในการประเมิน

    หลักฐานที่ต้องการแสดงสมรรถนะในส่วนนี้ ต้องมีความสัมพันธ์และตอบโจทย์สมรรถนะ และเกณฑ์การปฏิบัติงานในหน่วยสมรรถนะนี้ โดยต้องแสดงถึง

    1. ความรู้และทักษะที่เกี่ยวข้อง

    2. วิธีปฏิบัติงานในสถานที่ทำงานและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

    3. ขอบเขตด้านอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

    โดยเจ้าหน้าที่สอบตรวจประเมินหลักฐาน โดยพิจารณาจากร่องรอยหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานด้านปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้

(ง) วิธีการประเมิน

    1. แบบประเมินข้อสอบข้อเขียน

    2. แบบประเมินการปฏิบัติงาน

    3. แบบประเมินสัมภาษณ์

    4. แบบประเมินเทียบโอนประสบการณ์(ง) วิธีการประเมิน

15. ขอบเขต (Range Statement)

(ก) คำแนะนำรายละเอียด

    ขอบเขต (Range Statement) เป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับหน่วยสมรรถนะในภาพรวม ซึ่งจะเป็นการระบุสถานการณ์หรือสภาพแวดล้อมของงานที่เกี่ยวข้องกับสมรรถนะนี้ ที่มีผลกระทบต่อการปฏิบัติงาน มีลักษณะสำคัญใน 4 กลุ่ม กล่าวคือ ขั้นตอน ระเบียบ หรือวิธีปฏิบัติงานในสถานที่ทำงาน (Workplace Procedures) สถานที่ทำงาน (Worksite) สภาวะในการทำงาน (Operating Condition) และข้อมูล/เอกสาร(Information/Document)

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

    I) ขั้นตอน ระเบียบ หรือ วิธีปฏิบัติงานในสถานที่ทำงาน (Workplace Procedures)การบำรุงรักษาเครื่องยนต์นี้ประกอบด้วยความสามารถในการทำงานต่อไปนี้

        - เตรียมความพร้อมก่อนการบำรุงรักษา การเลือกและเตรียมเครื่องมือพร้อมอุปกรณ์ได้ลักษณะงาน การตรวจสอบสภาพรถก่อนการบำรุงรักษาการเตรียมงานและอุปกรณ์ป้องกันตัวรถถูกต้องตามมาตรฐานคู่มือซ่อม

        - เปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่น ประกอบด้วยความสามารถในการเลือกและเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่นเครื่องยนต์ ตรวจสอบการรั่วซึมด้วยสายตาทำความสะอาดโดยรอบจุดเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่น จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ และปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อมถูกต้องตามมาตรฐานคู่มือซ่อม

        - เปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ ประกอบด้วยความสามารถในการเปลี่ยนกรองน้ำมันหล่อลื่นเครื่องยนต์ เปลี่ยน/ทำความสะอาดกรองอากาศเครื่องยนต์ เปลี่ยนกรองน้ำมันเชื้อเพลิง ตรวจสอบการรั่วซึมและทำความสะอาดโดยรอบระบบกรอง จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ และปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อมถูกต้องตามมาตรฐานคู่มือซ่อม

        - เปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็น ประกอบด้วยความสามารถในการเปลี่ยนถ่าย/เติมน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำ ไล่อากาศในระบบหล่อเย็น ตรวจสอบระดับน้ำยาหล่อเย็นในถังพักและในหม้อน้ำ ตรวจสอบการรั่วซึมและทำความสะอาดโดยรอบเครื่องยนต์ จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ และปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม ถูกต้องตามมาตรฐานคู่มือซ่อม

        - บริการสายพาน ประกอบด้วยความสามารถในการตรวจสอบสภาพสายพาน ปรับตั้งสายพานเปลี่ยนสายพานจัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ และปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อมถูกต้องตามมาตรฐานคู่มือซ่อม

        - บริการระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซิน ประกอบด้วยความสามารถในการ ตรวจสอบประกายไฟแรงเคลื่อนสูง ถอด/ประกอบตรวจสอบและปรับตั้งระยะเขี้ยวหัวเทียนได้ถูกต้อง จัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ตามข้อกำหนด และปฏิบัติงานตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อมถูกต้องตามมาตรฐานคู่มือซ่อม

    II) สถานที่ทำงาน (Worksite)

        -ทำความสะอาด บำรุงรักษา จัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ์เสริมต่าง ๆ โดยคำนึงถึงระบบ 5 ส. และความปลอดภัยในการทำงาน

    III) สภาวะในการทำงาน (Operating Condition)

        - อุปกรณ์ เครื่องมือที่ใช้ได้แก่ เครื่องมือเปลี่ยนถ่ายสารหล่อลื่น เครื่องมือเปลี่ยนกรองในระบบเครื่องยนต์ เครื่องมือเปลี่ยนถ่ายน้ำยาระบบหล่อเย็น เครื่องมือเปลี่ยนสายพาน เครื่องมือระบบจุดระเบิดเครื่องยนต์เบนซิน

    IV) ข้อมูล/เอกสาร (Information/Document)

        -คู่มือการใช้งาน(คู่มือซ่อม)

16. หน่วยสมรรถนะร่วม (ถ้ามี)
N/A

17. อุตสาหกรรมร่วม/กลุ่มอาชีพร่วม (ถ้ามี)
N/A

18. รายละเอียดกระบวนการและวิธีการประเมิน (Assessment Description and Procedure)

เจ้าหน้าที่สอบพิจารณาหลักฐานจากแฟ้มสะสมผลงานที่เป็นเอกสารรับรองผลงาน รับรองความรู้ความสามารถที่ผ่านมาก่อนหน้า หากไม่ชัดเจนหรือมีปริมาณไม่เพียงพอให้เชื่อถือได้ ให้ประเมินสมรรถนะของผู้เข้ารับการประเมินด้วยเครื่องมือประเมินความรู้และทักษะ ให้ครอบคลุมเกณฑ์การปฏิบัติงาน ทักษะและความรู้ที่ต้องการของหน่วยสมรรถนะนี้ ได้แก่

1) ประเมินภาคความรู้ด้วยข้อสอบข้อเขียนแบบตัวเลือก

2) ประเมินภาคความสามารถด้วยแบบทดสอบการสาธิตการปฏิบัติงาน 

3) ประเมินภาคความรู้และประสบการณ์ด้วยแบบการสัมภาษณ์เชิงเทคนิค

4) ประเมินความรู้และความสามารถจากประสบการณ์ด้วยแฟ้มสะสมผลงานของผู้รับการประเมิน

กลับ

ยินดีต้อนรับ