ISCO - 08     รหัสอาชีพ     6123    เกษตรกรปลูกหม่อนเลี้ยงไหม

ISCO - 08    รหัสอาชีพ     6123    เกษตรกรเลี้ยงไหม

ISCO - 08    รหัสอาชีพ     6123    คนเลี้ยงไหม

ISCO - 08    รหัสอาชีพ     6123    เจ้าของฟาร์มเลี้ยงไหม

ISCO - 08    รหัสอาชีพ     9212    คนงานฟาร์มเลี้ยงไหม

 

1. สามารถอ่านออกเขียนได้

2. มีความรู้เกี่ยวกับการเกษตรกรรม

3. มีความรู้เกี่ยวกับการดูแลสถานที่เลี้ยงไหมให้มีถูกสุขลักษณะ มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม สะอาด ปลอดจากโรค แมลง สัตว์ ศัตรูไหม

4. มีความรู้เกี่ยวกับการจัดการสถานที่เลี้ยงไหมให้เหมาะสมกับไหมแต่ละวัย

 

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. การจัดการและควบคุมงานดูแลสถานที่เลี้ยงไหมให้ถูกสุขลักษณะ โดยมีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับการเลี้ยงไหมสะอาด ปลอดจากโรค แมลง สัตว์ ศัตรูไหม

2. การจัดการพื้นที่การเลี้ยงไหมให้เพียงพอและเหมาะสมต่อการเลี้ยงไหมแต่ละวัย

3.  การจัดการพื้นที่ในการคัดแยกไหมดีและไหมบกพร่อง 

4.  การทำงานร่วมกับผู้อื่นและสื่อสารให้ผู้ร่วมงานให้เข้าใจได้ดี   

5. การวิเคราะห์และประเมินข้อมูลการปฏิบัติงานเพื่อใช้ในการตัดสินใจแก้ปัญหา 

 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. การป้องกันและกำจัดเชื้อโรคในโรงเลี้ยงไหม และวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ 

2. การจัดการสถานที่เลี้ยงไหมให้มีสภาวะที่เหมาะสม ทั้งอุณหภูมิ และความชื้น มีการป้องกันโรค แมลง สัตว์ ศัตรูไหมลักษณะอาการโรคไหม และวิธีการป้องกันไหมเป็นโรค

3.  การจัดการพื้นที่ในการคัดแยกไหมดีและไหมบกพร่อง 

 

(ก)  หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

 หลักฐานรับรองปฏิบัติงานด้านการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม (ถ้ามี)

 (ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

    ใบประกาศนียบัตรที่ผ่านการอบรมด้านการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม หรือในวิชาที่เกี่ยวข้อง (ถ้ามี)

 (ค) คำแนะนำในการประเมิน

           การพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะให้ใช้หลักฐานการปฏิบัติงานหรือหลักฐานความรู้ตามที่ระบุ

 (ง) วิธีการประเมิน

แฟ้มสะสมผลงาน (เทียบโอนประสบการณ์การทำงานเพื่อการรับรองคุณวุฒิวิชาชีพ RESK : Recognition of Existing Skills and Knowledge)

 

(ก) คำแนะนำ

      การพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะให้ใช้หลักฐานการปฏิบัติงานหรือหลักฐานความรู้ตามที่ระบุ 

 (ข) คำอธิบายรายละเอียด   

1. การดูแลทำความสะอาดสถานที่เลี้ยงไหมต้องให้มีการทำความสะอาดเพื่อฆ่าเชื้อโรคและไม่เป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรค โดยใช้น้ำสะอาดผสมผงซักฟอกขัดล้างพื้นให้สะอาด และลดการสะสมของเชื้อโรคโดยฉีดพ่นด้วยสารละลายสารเคมีฆ่าเชื้อ เช่น สารละลายแคลเซียมไฮโปคลอไรต์ (calcium hypochlorite; Ca(OCl)2) หรือน้ำปูนคลอรีนความเข้มข้น 1% หรือ 5% โดยน้ำหนักต่อปริมาตร ฉีดพ่นในอัตรา 1 ลิตร/ตารางเมตร  สารละลายแคลเซียมออกไซด์ (calcium oxide; CaO) หรือ น้ำปูนใส ความเข้มข้น 0.5% หรือ 1% โดยน้ำหนักต่อปริมาตร ฉีดพ่นในอัตรา 1 ลิตร/ตารางเมตร สารละลายแอลคิล แอมิโน แอซีติกแอซิด หรือแอลคิลแอมีน (alkyl amino acetic acids หรือ alkyl amines; C18H39N3O2) ความเข้มข้น 2 % โดยปริมาตร ฉีดพ่นในอัตรา 3 – 10 ลิตร/ตารางเมตร ระหว่างการเลี้ยงไหม   และต้องเก็บขยะที่เกิดจากการเลี้ยงไหม เช่น มูลของไหมกิ่งหม่อน และใบหม่อน ออกไปทิ้งนอกสถานที่เลี้ยงไหม และหลังการเลี้ยงหนอนไหมต้องทำความสะอาดสถานที่เลี้ยงไหมทุกครั้งก่อนการเลี้ยงไหมรุ่นต่อไป

2. โรค แมลง และ สัตว์ ศัตรูไหมที่ต้องป้องกันไม่ให้เข้าไปในพื้นที่เลี้ยงไหมในสถานที่เลี้ยงไหม ซึ่งมีวิธีการป้องกันกำจัด ดังนี้

2.1 โรคระบาดที่พบในหนอนไหม เช่น 

-    โรคเพบบรินทำให้ลำตัวหดสั้น แคระแกร็น ป้องกันโดยฉีดสารเคมีทำลายเชื้อในห้องเลี้ยง และอุปกรณ์การเลี้ยงไหมทุกชนิดด้วยน้ำปูนคลอรีน 1 เปอร์เซ็นต์ 

-    โรคแกรสเซอรี่ทำให้ลำตัวเหลืองขุ่น น้ำเหลืองไหล  ป้องกันและกำจัดโดยเก็บหนอนไหมที่เป็นโรคทิ้งในภาชนะที่มีน้ำยาฆ่าเชื้อ (น้ำปูนคลอรีน 1 เปอร์เซ็นต์) แล้วโรยด้วยสารโรยตัวไหม หรือปูนคลอรีนผง 3.5 เปอร์เซ็นต์ บนตัวหนอนไหมปกติ หรือก่อนไหมนอนและหลังไหมตื่น  

-    โรคแอสเปอร์จิลลัส (หูด) ทำให้เกิดเชื้อราสีดำบนตัว ลำตัวแห้งแข็ง โรคมัสคาดีนทำให้ลำตัวเป็นซากแข็งสีดำคล้ายมัมมี่ ขึ้นเชื้อรา  ป้องกันและกำจัดโดยเก็บหนอนไหมที่เป็นโรคทิ้งในภาชนะที่มีน้ำยาฆ่าเชื้อ แล้วโรยด้วยสารโรยตัวไหม หรือปูนคลอรีนผง 3.5 เปอร์เซ็นต์ บนตัวหนอนไหมปกติ หรือก่อนไหมนอนและหลังไหมตื่น  ถ้ามีการระบาดมาก ให้ทำความสะอาดสถานที่เลี้ยงไหม โดยฉีดพ่นน้ำปูนใส 1 เปอร์เซ็นต์ (ปูนขาว 1 กิโลกรัมต่อน้ำ 100 ลิตร) ปล่อยให้แห้งแล้วจึงอบสถานที่เลี้ยงไหมด้วยคลอรีน 1 เปอร์เซ็นต์ และลดความชื้นในห้องเลี้ยงไหม   เป็นต้น

2.2 แมลงและศัตรูไหม มีวิธีการป้องกันและกำจัดเช่น 

-    แมลงวันก้นขนที่จะเจาะเข้าไปในตัวหนอนไหมกัดกินอวัยวะภายใน   ป้องกันโดยติดมุ้งลวดในสถานที่เลี้ยงไหมและปิดอย่างมิดชิด วางกาวดักแมลงวัน   แขวนขวดน้ำส้มสายชูห้อยรอบๆ สถานที่เลี้ยงไหมเพื่อดับกลิ่นคาวของหนอนไหม โดยเฉพาะช่วงไหมวัย 5

-    มดที่จะกัดกินไข่ไหม ทำให้ไข่ไหมไม่สามารถฟักออกเป็นตัว   ป้องกันโดยทำร่องน้ำรอบๆ โรงเลี้ยง  และมีน้ำหล่อที่ขาของชั้นเลี้ยงไหม หรืออาจใช้น้ำมันทาเพื่อป้องกันมดไต่ขึ้นไปในกระด้งเลี้ยงไหม  

-    หนูที่จะกัดกินไข่ไหม หนอนไหม รังไหม ผีเสื้อไหมเป็นอาหาร  ป้องกันโดยมีมุ้งลวดมิดชิด และวางกาวดักหนู  เป็นต้น

3. การป้องกันกำจัดโรคระบาดที่เกิดขึ้นในสถานที่เลี้ยงไหม  โดยการคัดแยกไหมที่เป็นโรคออกเพื่อป้องการระบาดของโรคที่เกิดขึ้น และคัดแยกเลี้ยงไหมที่ไม่สมบูรณ์ โตช้า ไม่ปกติออกจากสถานที่เลี้ยงไหม

4. สภาพแวดล้อมของสถานที่เลี้ยงไหม ต้องเป็นพื้นที่ที่มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก และมีควบคุมอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ให้เหมาะสมกับการเลี้ยงไหมแต่ละวัย ป้องกันแสงแดดส่องโดนไหมและจ่อรังไหม และต้องมิดชิดเพื่อป้องกันโรค แมลง สัตว์ ศัตรูไหม   เช่น แมลงวันก้นขน แมงมุม มด จิ้งจก ตุ๊กแก และหนู เป็นสัตว์ที่เป็นอันตรายต่อหนอนไหมหรือสร้างความเสียหายแก่รังไหม หรืออาจเป็นพาหะของการนำเชื้อโรคเข้าสู่สถานที่เลี้ยงไหมได้ การป้องกันอาจทำได้โดยทำร่องน้ำรอบๆ สถานที่เลี้ยงไหม  ทำประตูทางเข้าออกเป็น 2 ชั้น ทำห้องมืดดักแมลงวันก้นขน  ติดมุ้งลวด หรือมุ้งตาข่ายบริเวณหน้าต่างของสถานที่เลี้ยงไหมอย่างมิดชิด – มีถ้วยรองที่น้ำล้อมรอบหรือทาน้ำมันบริเวณขาชั้นเลี้ยงไหม โดยต้องมีการควบคุม มีดังนี้

4.1 สภาพแสง  ต้องป้องกันไม่ให้แสงแดดส่องโดนหนอนไหมโดยตรง โดยสร้างร่มเงา และลดความร้อนจากแสงแดด เช่น ปลูกต้นไม้บริเวณรอบๆ สถานที่เลี้ยงไหม  

4.2 อุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์  ต้องควบคุมให้เหมาะสมกับการเลี้ยงไหมแต่ละวัย เช่น ไหมวัยอ่อน  จะควบคุมอุณหภูมิให้อยู่ในช่วง 26oC ถึง 28oC  ความชื้นสัมพัทธ์ไม่ต่ำกว่า 80%  ไหมวัยแก่ จะควบคุมอุณหภูมิให้อยู่ในช่วง 24oC ถึง 25oC  ความชื้นสัมพัทธ์ไม่ต่ำกว่า 70-75%  

        4.3 การป้องกันฝน เป็นการควบคุมความชื้นสัมพัทธ์ให้เหมาะสม โดยติดผ้าใบหรือตาข่ายหรือผ้ากระสอบบริเวณรอบสถานที่เลี้ยงไหม หรือมีหน้าต่างที่สามารถเปิดปิดได้ เพื่อป้องกันไม่ให้ฝนสาดเข้าไปในสถานที่เลี้ยงไหมได้

5. สถานที่ตั้งสถานที่เลี้ยงไหม ควรอยู่ในพื้นที่น้ำไม่ท่วมขัง ไม่ใช่พื้นที่ลุ่ม ไม่เป็นแหล่งที่มีมลพิษทางอากาศ โดยมีอากาศถ่ายเทได้สะดวก อยู่ใกล้แปลงหม่อน  โดยห้องเลี้ยงไหมต้องสะอาดไม่เป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรคที่มีผลกระทบต่อความแข็งแรงของไหม และต้องสามารถกันแมลง สัตว์ และศัตรูไหม รวมทั้งกันฝน ความร้อน และแสงแดด มีระบบควบคุมและระบายอากาศได้ดี ควรอยู่ใกล้แปลงหม่อน ห่างไกลจากสารเคมีและฝุุนควัน ภายในโรงเรือนต้องมีโต๊ะสำหรับเลี้ยงไหม วัสดุทำจากไม้และตาข่ายเพื่อเพิ่มพื้นที่ในการเลี้ยงไหม เช่น 1 โต๊ะมี 3-4 ชั้น โดย 1 ชั้นเลี้ยงไหมได้ประมาณ 2 แผ่น หรือชั้นเลี้ยงไหมพื้นที่ 16-20 ตารางเมตรเลี้ยงไหมได้ประมาณ 1 แผ่น     

    6. การจัดการสถานที่เลี้ยงไหมต้องมีการดำเนินการดังนี้

        6.1 ทำความสะอาดก่อนและหลังเลี้ยงไหม มีการกำจัดเชื้อโรค โดยอบฆ่าเชื้อด้วยการฉีดพ่นสารเคมีทำลายเชื้อที่ตกค้างอยู่ในห้องเลี้ยงไหมทุกวัยด้วยน้ำปูนคลอรีน ทั้งภายในและภายนอกห้องเลี้ยงไหม  และพักโรงเลี้ยงประมาณ 7-10 วันในแต่ละรุ่น    

        6.2 กำจัดขยะและมูลของไหมอย่างถูกวิธี เช่น การกำจัดมูลของไหม ทำได้โดยการวางตาข่ายแยกมูล เพื่อกำจัดมูลของไหม เศษใบหม่อนที่ไหมแต่ละวัยกินเหลือ และไหมที่ตายแล้วออกไปทิ้งและทำลาย เพื่อลดความชื้นและความร้อน ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดการสะสมของเชื้อโรคและก๊าซที่เป็นมลพิษต่อการเจริญเติบโตของไหม ป้องกันไม่ให้ไหมบอบช้ำหรือเป็นแผล หรือไหมติดเชื้อจากการเข้าไปสัมผัสตัวไหมโดยตรง  การกำจัดขยะ มูลของไหม กิ่งหม่อน และใบหม่อน ทั้งในบริเวณ ทำได้โดยการฝังกลบ การเผาทำลาย การนำไปทำปุ๋ยหมัก ไม่ควรนำมาวางกองทิ้งไว้เพราะอาจเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคได้

        6.3 เก็บแยกหนอนไหมที่ผิดปกติ อ่อนแอ แคระแกรน และเป็นโรค ไปกำจัด/ทำลาย อย่างถูกวิธี เช่น โรยด้วยปูนขาวแห้ง แล้วใช้ตะเกียบคีบหนอนไหมไปแช่ในสารฆ่าเชื้อ เช่น น้ำปูนคลอรีนในภาชนะปิดหรือนำไปเผาทำลาย เพื่อป้องกันการระบาดไปยังหนอนไหมตัวอื่น

        6.4  ขยายพื้นที่เลี้ยงไหมให้เพียงพอต่อการเจริญเติบโตแต่ละวัย  โดยเฉพาะระยะเก็บไหมเข้าจ่อต้องมีพื้นที่เพียงพอให้ไหมทำรัง ทั้งนี้ขึ้นชนิดของจ่อที่ใช้ เช่น จ่อกระดาษ หรือจ่อไม้อัด ที่แบ่งเป็นช่องย่อยเล็กๆ สำหรับใส่ไหมสุก 1 แผง มีขนาด 40 ซ.ม. x 55 ซ.ม. แบ่งเป็นช่องย่อยขนาด 3 ซ.ม. x 4.5 ซ.ม. ใส่ไหมสุกได้ประมาณ 100 ตัว ซึ่งจ่อกระดาษ 1 ชุด มี 8 แผง ถึง 10 แผง  จ่อกระด้ง หรือจ่อไม้ไผ่ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 150 ซ.ม. ใส่ไหมสุกได้ประมาณ 800 ตัว ถึง 1,000 ตัวต่อจ่อ เป็นต้น

 

เจ้าหน้าที่สอบพิจารณาหลักฐานของผู้เข้ารับการประเมิน ในกระบวนการประเมินเทียบโอนประสบการณ์การทำงานเพื่อการรับรองคุณวุฒิวิชาชีพ โดยหลักฐานต้องมีความสอดคล้องตามหน่วยสมรรถนะ (Unit of Competence: UoC) สมรรถนะย่อย (Element of Competence: EoC) และเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria: PC)