1. อาชีพนักวิเคราะห์โลหะมีค่า

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. สามารถบันทึกการเตรียมความพร้อมของเครื่องมือประจำวันก่อนการใช้งาน

2. สามารถบันทึกสภาวะแวดล้อม อุณหภูมิ ความชื้น

3. สามารถเลือกและใช้สารอ้างอิงมาตรฐานตามข้อกำหนด

4. สามารถบันทึกการสอบเทียบตามกำหนดเวลา และการบำรุงรักษาเครื่องมือ

5. สามารถทดสอบตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงที่รู้ค่าที่แน่นอน

6. สามารถตรวจสอบค่าความไม่แน่นอนของการทดสอบของตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงตามใบรับรอง

7. สามารถสอบเทียบเครื่องมือให้ได้ค่าที่ถูกต้อง

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. ความรู้เกี่ยวกับการบันทึกการเตรียมความพร้อมของเครื่องมือประจำวันก่อนการใช้งาน

2. ความรู้เกี่ยวกับการบันทึกสภาวะแวดล้อม อุณหภูมิ ความชื้น

3. ความรู้เกี่ยวกับการเลือกและใช้สารอ้างอิงมาตรฐานตามข้อกำหนด

4. ความรู้เกี่ยวกับการบันทึกการสอบเทียบตามกำหนดเวลา และการบำรุงรักษาเครื่องมือ

5. ความรู้เกี่ยวกับการทดสอบตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงที่รู้ค่าที่แน่นอน

6. ความรู้เกี่ยวกับการตรวจสอบค่าความไม่แน่นอนของการทดสอบของตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงตามใบรับรอง

7. ความรู้เกี่ยวกับการสอบเทียบเครื่องมือให้ได้ค่าที่ถูกต้อง

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน และควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1. แสดงการบันทึกการเตรียมความพร้อมของเครื่องมือประจำวันก่อนการใช้งาน

2. แสดงการบันทึกสภาวะแวดล้อม อุณหภูมิ ความชื้น

3. แสดงการเลือกและใช้สารอ้างอิงมาตรฐานตามข้อกำหนด

4. แสดงการบันทึกการสอบเทียบตามกำหนดเวลา และการบำรุงรักษาเครื่องมือ

5. แสดงการทดสอบตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงที่รู้ค่าที่แน่นอน

6. แสดงการตรวจสอบค่าความไม่แน่นอนของการทดสอบของตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงตามใบรับรอง

7. แสดงการสอบเทียบเครื่องมือให้ได้ค่าที่ถูกต้อง

8. ใบบันทึกผลการสัมภาษณ์

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1. อธิบายเกี่ยวกับการเตรียมความพร้อมของเครื่องมือประจำวันก่อนการใช้งาน

2. อธิบายเกี่ยวกับสภาวะแวดล้อม อุณหภูมิ ความชื้น

3. อธิบายเกี่ยวกับการเลือกและใช้สารอ้างอิงมาตรฐานตามข้อกำหนด

4. อธิบายเกี่ยวกับการสอบเทียบตามกำหนดเวลา และการบำรุงรักษาเครื่องมือ

5. อธิบายเกี่ยวกับการทดสอบตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงที่รู้ค่าที่แน่นอน

6. อธิบายเกี่ยวกับการตรวจสอบค่าความไม่แน่นอนของการทดสอบของตัวอย่างมาตรฐานอ้างอิงตามใบรับรอง

7. อธิบายเกี่ยวกับการสอบเทียบเครื่องมือให้ได้ค่าที่ถูกต้อง

8. ใบบันทึกผลการทดสอบข้อเขียน

(ค) คำแนะนำในการประเมิน

ผู้ประเมินตรวจประเมินเกี่ยวกับการตรวจสอบความใช้ได้ของเครื่องมือ โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้

 (ง) วิธีการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสัมภาษณ์

(ก) คำแนะนำ

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้และทักษะในเรื่องของเครื่องมือหรืออุปกรณ์ตรวจสอบโลหะมีค่า ซึ่งเน้นถึงการปฏิบัติในห้องปฏิบัติการตรวจสอบโลหะมีค่า โลหะมีค่าในหน่วยสมรรถนะนี้ ได้แก่ ทองคำ และเงิน ทั้งที่เป็นชิ้นงานโลหะและตัวเรือนเครื่องประดับ หรือในรูปของโลหะผสม ผู้เข้าประเมินควรมีความรู้และทักษะที่ในการตรวจสอบความใช้ได้ของเครื่องมือ (Tool validation)

ในหน่วยสมรรถนะนี้ ครอบคลุมเทคนิควิธีวิเคราะห์โลหะมีค่า ได้แก่

• การวิเคราะห์หาปริมาณทองคำ (Au) ในเครื่องประดับทองคำ ด้วยวิธีคิวเพลเลชัน (Cupellation method)


• การวิเคราะห์หาปริมาณทองคำ (Au) ในตัวอย่างโลหะมีค่าโดยใช้เทคนิคเอ็กซ์เรย์ฟลูออเรสเซนซ์ (XRF)


• การวิเคราะห์หาปริมาณโลหะเงินในเครื่องประดับเงิน โดยเทคนิคโพเท็นชิโอเมตริกไทเทรชั่น ด้วยเครื่องไทเทรตอัตโนมัติ


• การวัดความหนาทองคำ (Au) ในเครื่องประดับชุบทองคำ โดยเทคนิคเอ็กซ์เรย์ฟลูออเรสเซนซ์ (XRF)

สมรรถนะนี้ มีการใช้ข้อมูลเป็นแนวทางในการกำหนดสมรรถนะ คือ มาตรฐาน ISO 17025 General requirements for the competence of testing and calibration laboratories หรือ มอก. 17025-2561 ข้อกำหนดทั่วไปว่าด้วยความสามารถของห้องปฏิบัติการทดสอบและห้องปฏิบัติการสอบเทียบ

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

ความจำเป็นในการตรวจสอบความใช้ได้ของเครื่องมือ (Tool validation หรือ Instrument validation) เป็นการดำเนินงานให้เป็นไปตามมาตรฐานที่หน่วยงานหรือองค์กรกำหนด มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบสมรรถนะการทำงานของเครื่องมือตามคุณลักษณะที่ผู้ผลิตกำหนดไว้ในเอกสารคู่มือ ภายใต้สภาวะแวดล้อมในการใช้งาน เช่น อุณหภูมิ  ความชื้น  กระแสไฟฟ้า น้ำที่ใช้ รวมทั้งทักษะของผู้ใช้เครื่องมือ เพื่อให้เกิดความเชื่อมั่นว่า หากมีความคลาดเคลื่อน (error) ของระบบ  จะไม่ส่งผลการะทบต่อค่าที่วัดได้และการแปรผลค่าการทดสอบ รวมถึงเพื่อตรวจสอบให้แน่ใจว่า เมื่อมีการติดตั้งเครื่องมือใหม่ เมื่อเปลี่ยนวิธีใหม่ไปจากวิธีเดิมหรือสภาวะเดิม เมื่อส่วนประกอบหลักของเตรื่องมือมีการเปลี่ยนแปลง  เช่น เปลี่ยนตัวตรวจวัด เมื่อมีการเคลื่อนย้ายไปยังที่ใหม่ เมื่อมีการยืมใช้เครื่องมือ เมื่อครบตามช่วงระยะเวลาการบำรุงรักษาและการตรวจสอบ เหล่านี้จะไม่ส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพการทำงานของเครื่องมือ

ในการตรวจสอบความใช้ได้ของเครื่องมือ ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน คือ

1. Installation Qualification ติดตั้งเครื่องมือให้เป็นไปตามข้อกำหนดเครื่องมือ เช่น สภาวะแวดล้อม กระแสไฟที่ใช้ และซอฟแวร์ เป็นต้น

2. Operation Qualification ทดสอบการใช้งานเครื่องมือตามรายละเอียดการวัด การจัดการและใช้งานเครื่องมือ  โดยนักวิเคราะห์โลหะมีค่าของห้องปฏิบัติการ และทดสอบการใช้งานด้วยสารมาตรฐาน

3. Instrument Validation ทดสอบประสิทธิภาพตามวิธีมาตรฐาน

การหาค่าความถูกต้องของเครื่องมือในการวัดต่างๆ  ต้องทำการทดลองแล้วนำผลตัวเลข มาทดสอบค่าทางสถิติ โดยมีวิธีการหลายรูปแบบเพื่อการยืนยันความถูกต้องของเครื่องมือ

18.1 เครื่องมือการประเมินน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสอบสัมภาษณ์

ดูรายละเอียดจากคู่มือการประเมิน