1. อาชีพนักวิเคราะห์เพชร

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. สามารถใช้กำลังขยายพิจารณาชนิด จำนวน ขนาด ตำแหน่ง และความชัดเจนของมลทินภายในเพชร

2. สามารถใช้กำลังขยายพิจารณาชนิด จำนวน ขนาด ตำแหน่ง และความชัดเจนของตำหนิภายนอกเพชร

3. สามารถใช้ตาเปล่าและกำลังขยายจัดระดับคุณภาพความสะอาดของเพชร

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. ความรู้เกี่ยวกับชนิด จำนวน ขนาด ตำแหน่ง และความชัดเจนของมลทินภายในและตำหนิภายนอกของเพชร

2. ความรู้เกี่ยวกับผลกระทบของมลทินภายในและตำหนิภายนอกที่มีต่อคุณภาพและราคาเพชร

3. ความรู้เกี่ยวกับการใช้กำลังขยายจัดระดับคุณภาพความสะอาดเพชร

4. ความรู้เกี่ยวกับข้อจำกัดหรือข้อควรระวังในการจัดระดับความสะอาดเพชร

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน และควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1. แสดงวิธีการประเมินมลทินภายในของเพชร

2. แสดงวิธีการประเมินตำหนิภายนอกของเพชร

3. แสดงวิธีการจัดระดับคุณภาพความสะอาดเพชร

4. ใบบันทึกผลการสาธิตการปฏิบัติงาน

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1. อธิบายเกี่ยวกับวิธีการประเมินมลทินภายในของเพชร

2. อธิบายเกี่ยวกับวิธีการประเมินตำหนิภายนอกของเพชร

3. อธิบายเกี่ยวกับวิธีการจัดระดับคุณภาพความสะอาดเพชร

4. อธิบายเกี่ยวกับข้อจำกัดและข้อควรระวังในการจัดระดับความสะอาดเพชร

          5. ใบบันทึกผลการทดสอบข้อเขียน

(ค) คำแนะนำในการประเมิน

ผู้ประเมินตรวจประเมินเกี่ยวกับการจัดระดับคุณภาพความสะอาดของเพชร โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้

(ง) วิธีการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน

(ก) คำแนะนำ

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้ในเรื่องของการประเมินคุณภาพความสะอาดเพชร ชนิดของมลทินภายในและตำหนิภายนอก อุปกรณ์สำหรับการประเมินความสะอาด วิธีการประเมินความสะอาด การระบุระดับความสะอาด และข้อจำกัดหรือข้อระวังในการจัดระดับคุณภาพความสะอาดเพชร สมรรถนะนี้จะครอบคลุมถึงเพชรธรรมชาติ ซึ่งเจียระไนแล้ว แต่ไม่ฝังอยู่ในตัวเรือน

สมรรถนะนี้ มีรายละเอียด ขั้นตอน วิธีการจัดระดับคุณภาพความสะอาดเพชร โดยใช้ข้อมูลและมาตรฐาน ISO 24016 Grading polished diamonds เป็นแนวทางในการกำหนดสมรรถนะนี้

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

ความสะอาด (Clarity) หมายถึง ลักษณะของเพชรที่มีผลจากมลทินภายในหรือตำหนิภายนอก โดยที่มลทินภายใน (Inclusions หรือ Internal characteristics) หมายถึง ลักษณะที่ปรากฏภายในตัวอย่างเพชร และตำหนิภายนอก (Blemishes หรือ External characteristics) หมายถึง ลักษณะที่ปรากฏบนผิวของตัวอย่างเพชร

การประเมินคุณภาพความสะอาด เป็นการพิจารณามลทินภายในและตำหนิภายนอกภายใต้แว่นกำลังขยาย 10 เท่า (10x lens หรือ Loupe) หรือกล้องจุลทรรศน์อัญมณี และตาเปล่า จากนั้นจึงระบุระดับความสะอาดของเพชร ดังนี้

• Loupe clean (LC) คือ เพชรที่ไม่พบมลทินใดๆ เมื่อสังเกตภายใต้แว่นกำลังขยาย 10 เท่า หรือกล้องจุลทรรศน์อัญมณีที่กำลังขยาย 10 เท่า


• VVS1-2 (Very Very Slightly Included 1-2) คือ เพชรที่มีตำหนิภายนอกหรือมลทินภายในขนาดเล็กมาก ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เมื่อมองภายใต้แว่นกำลังขยาย 10 เท่า จะเห็นมลทินภายในยากมาก


• VS1-2 (Very Slightly Included 1-2) คือ เพชรมีตำหนิภายนอกหรือมลทินภายในขนาดเล็กมาก  ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เมื่อมองภายใต้แว่นกำลังขยาย 10 เท่า จะเห็นมลทินภายในได้ยากมาก เมื่อมองด้วยแว่นกำลังขยาย 10 เท่า ผู้ชำนาญการอาจต้องใช้เวลาค้นหามลทินภายใน สำหรับคนที่ไม่เชี่ยวชาญอาจหาไม่พบ


• SI1-2 (Slightly Included 1-2) คือ เพชรมีตำหนิภายนอกหรือมลทินภายในขนาดเล็ก ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เมื่อมองภายใต้แว่นกำลังขยาย 10 เท่า สามารถเห็นได้ง่าย


• I1-3 (Imperfect 1-3) หรือ P1-3 (Pique 1-3) คือ เพชรมีตำหนิภายนอกหรือมลทินภายในขนาดใหญ่ ซึ่งสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เพชรคุณภาพนี้บางเม็ดที่มีตำหนิ หรือรอยแตกร้าว ขนาดใหญ่ อาจมีผลต่อความแข็งแรง ทนทานของเพชรโดยรวม

ระดับความสะอาดของเพชรมีมาตรฐานต่างๆ ทั้งนี้สามารถเปรียบเทียบระดับความสะอาดของเพชรตามมาตรฐานต่างๆ (ISO 24016) ในเชิงเปรียบเทียบ ได้ดังตาราง

หมายเหตุ:

• Flawless (FL) คือ เพชรที่มีความสะอาดสูงสุด เมื่อมองภายใต้แว่นกำลังขยาย 10 เท่า ไม่พบทั้งมลทินภายในและตำหนิภายนอก


• Internally Flawless (IF) คือ เพชรที่มีความสะอาดสูง เมื่อมองภายใต้แว่นกำลังขยาย 10 เท่า ไม่พบมลทินภายใน แต่จะพบตำหนิภายนอกเล็กน้อย

18.1 เครื่องมือการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน

ดูรายละเอียดจากคู่มือการประเมิน