1. อาชีพนักวิเคราะห์เพชร

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

ผู้เข้ารับการประเมินมีความสามารถในการจำแนกเพชรธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร ด้วยสายตา เครื่องมือพื้นฐาน และหรือเครื่องมือขั้นสูง

(ข) ความต้องการด้านความรู้

ความรู้เกี่ยวกับเพชรธรรมชาติ สมบัติทางอัญมณีของเพชรธรรมชาติและอัญมณีเลียนแบบเพชรแบบต่างๆ ความรู้เกี่ยวกับเครื่องมือพื้นฐานและเครื่องมือขั้นสูงที่นำมาใช้จำแนกเพชรธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร วิธีการจำแนกเพชรธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร ด้วยสายตา เครื่องมือพื้นฐาน และเครื่องมือขั้นสูง

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน และควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

            1. แสดงความรู้เกี่ยวกับเพชรธรรมชาติและสมบัติของเพชร

            2. แสดงความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรธรรมชาติด้วยเครื่องมือพื้นฐาน

            3. แสดงความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรธรรมชาติด้วยเครื่องมือขั้นสูง

            4. แสดงความรู้เกี่ยวกับเพชรประกบและคุณสมบัติของเพชรประกบ

            5. แสดงความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรธรรมชาติจากเพชรประกบด้วยเครื่องมือพื้นฐาน

            6. แสดงความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรธรรมชาติออกจากเพชรประกบด้วยเครื่องมือขั้นสูง

            7. แสดงความรู้เกี่ยวกับเพชรธรรมชาติและคุณสมบัติของอัญมณีเลียนแบบเพชร

            8. แสดงความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรธรรมชาติจากอัญมณีเลียนแบบเพชรด้วยเครื่องมือพื้นฐาน

            9. แสดงความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรธรรมชาติจากอัญมณีเลียนแบบเพชรด้วยเครื่องมือขั้นสูง

   10. ใบบันทึกผลการสาธิตการปฏิบัติงาน

   11. ใบบันทึกผลการสัมภาษณ์

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

            1. อธิบายความรู้เกี่ยวกับเพชรธรรมชาติและสมบัติของเพชร เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร

            2. อธิบายความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรในธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชรด้วยเครื่องมือพื้นฐาน

            3. อธิบายความรู้เกี่ยวกับการจำแนกเพชรในธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชรด้วยเครื่องมือขั้นสูง

 4. ใบบันทึกผลการทดสอบข้อเขียน

 (ค) คำแนะนำในการประเมิน

ผู้ประเมินตรวจประเมินเกี่ยวกับการจำแนกเพชรในธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร ด้วยสายตา เครื่องมือพื้นฐาน และเครื่องมือขั้นสูง โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้

 (ง) วิธีการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน

3. การสัมภาษณ์

(ก) คำแนะนำ

          ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้และทักษะในเรื่องของการตรวจสอบเพชรธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร  ซึ่งเน้นถึงการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการตรวจสอบอัญมณี และเพชรในความหมายของหน่วยสมรรถนะนี้หมายถึง  เพชรที่ผ่านการเจียระไนแล้ว แต่ไม่ฝังอยู่ในตัวเรือน ผู้เข้าประเมินต้องมีความรู้และทักษะในการใช้เครื่องมือตรวจสอบ เพื่อจำแนกเพชรธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร โดยผู้เข้ารับการประเมินจะต้องเข้าใจความหมายของคำว่า เพชรธรรมชาติ เพชรประกบ และอัญมณีเลียนแบบเพชร รวมถึงความแตกต่าง และสามารถจำแนกเพชรดังกล่าวได้

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

เพชรธรรมชาติ (Natural diamond) คือ แร่ที่ประกอบด้วยธาตุคาร์บอนในโครงสร้างผลึกระบบคิวบิก (cubic system) เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มีความแข็งเท่ากับ 10 ตามโมห์สเกล มีค่าความถ่วงจำเพาะประมาณ 3.52 ค่าดัชนีหักเหประมาณ 2.42

เพชรประกบ (Composite diamond หรือ Assembled diamond) คือ การนำอัญมณีจำนวนมากกว่าหนึ่งชนิดมาปะกบติดกัน เพื่อเลียนแบบเป็นเพชรธรรมชาติ โดยทั่วไปนิยมแบบปะกบ 2 ชั้น (Doublet) และ 3 ชั้น (Triplet) ซึ่งอัญมณีที่นำมาปะกบกันอาจเป็นเพชรธรรมชาติ พลอยธรรมชาติ พลอยสังเคราะห์ และแก้ว เป็นต้น

อัญมณีเลียนแบบเพชร หรือสิ่งที่เลียนแบบเพชร (Simulant diamond หรือ Imitation diamond) คือ สิ่งที่นำมาเลียนแบบเพชรธรรมชาติ โดยมีลักษณะภายนอกบางประการคล้ายเพชรธรรมชาติ แต่มีส่วนประกอบทางเคมี และสมบัติอื่นๆ แตกต่างจากเพชรธรรมชาติ เช่น มอยส์ซอไนต์สังเคราะห์ (Synthetic moissanite) คิวบิกเซอร์โคเนีย (Cubic zirconia) และเพทาย เป็นต้น

การจำแนกเพชรธรรมชาติจากเพชรประกบและอัญมณีเลียนแบบเพชร ในหน่วยสมรรถนะนี้จะครอบคลุมเครื่องมือตรวจสอบอัญมณี ได้แก่

ข.1 เครื่องมือพื้นฐาน ดังนี้

• แว่นกำลังขยาย 10 เท่า (10x Lens หรือ Loupe)


• เครื่องตรวจสอบเพชร (Diamond tester)


• กล้องจุลทรรศน์อัญมณี (Gem stereo-microscope)


• เครื่องชั่งแบบไฮโดรสแตติก (Hydrostatic balance)


• หลอดรังสีอัลตราไวโอเลต (UV-lamp)

ข.2 เครื่องมือขั้นสูง ดังนี้

• Raman Spectroscope


• X-ray fluorescence (XRF) spectrometer

18.1 เครื่องมือการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน

3. การสัมภาษณ์

ดูรายละเอียดจากคู่มือการประเมิน