1. อาชีพนักวิเคราะห์พลอยสี

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. สามารถเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานจำแนกอัญมณีธรรมชาติจากอัญมณีสังเคราะห์

2. สามารถเลือกใช้กล้องจุลทรรศน์อัญมณีจำแนกอัญมณีธรรมชาติจากอัญมณีสังเคราะห์

3. สามารถเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูงจำแนกอัญมณีธรรมชาติจากอัญมณีสังเคราะห์

4. สามารถเตรียมความพร้อมของเครื่องมือก่อนและหลังการตรวจสอบ

5. สามารถอ่านค่าจากเครื่องมือตรวจสอบอัญมณี เพื่อจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

6. สามารถวิเคราะห์ผลจากการใช้เครื่องมือขั้นสูง เพื่อจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. ความรู้ในเรื่องอัญมณีสังเคราะห์ ลักษณะทางสเปกโทรสโกปี องค์ประกอบทางเคมี และลักษณะเด่นของอัญมณีสังเคราะห์

2. ความรู้เกี่ยวกับการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐาน โดยเฉพาะกล้องจุลทรรศน์อัญมณี และเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง สำหรับตรวจสอบอัญมณีสังเคราะห์

3. ความรู้ในการประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติจากอัญมณีสังเคราะห์

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน และควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1. แสดงการเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

2. แสดงการเลือกใช้กล้องจุลทรรศน์อัญมณีจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

3. แสดงการเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูงจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

4. แสดงการเตรียมความพร้อมของเครื่องมือก่อนการตรวจสอบ

5. สามารถจัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือภายหลังการตรวจสอบ

6. แสดงการอ่านค่าจากเครื่องมือตรวจสอบอัญมณี เพื่อจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

7. แสดงการวิเคราะห์ผลจากการใช้เครื่องมือ เพื่อจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

8. ใบบันทึกผลการสาธิตการปฏิบัติงาน

9. ใบบันทึกผลการสัมภาษณ์

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1. ความรู้ในเรื่องจำแนกอัญมณีสังเคราะห์ ลักษณะทางสเปกโทรสโกปี องค์ประกอบทางเคมี และลักษณะเด่นที่ใช้ในการจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

2. ความรู้เกี่ยวกับการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐาน โดยเฉพาะกล้องจุลทรรศน์อัญมณี และเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง

3. ความรู้ในการประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อจำแนกอัญมณีสังเคราะห์

4. ใบบันทึกผลการทดสอบข้อเขียน

 (ค) คำแนะนำในการประเมิน

ผู้ประเมินตรวจประเมินเกี่ยวกับการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานและขั้นสูง โดยฉพาะกล้องจุลทรรศน์อัญมณีและเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติจากอัญมณีสังเคราะห์ โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้

(ง) วิธีการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน 

3. การสอบสัมภาษณ์

(ก) คำแนะนำ

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้และทักษะในเรื่องของเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานและขั้นสูง  ซึ่งเน้นถึงการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการตรวจสอบอัญมณี และอัญมณีในความหมายของหน่วยสมรรถนะนี้เป็นชนิดที่ผ่านการเจียระไนแล้ว แต่ยังไม่เข้าตัวเรือนเครื่องประดับ ผู้เข้าประเมินต้องมีความรู้และทักษะในการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีทั้งพื้นฐานและขั้นสูง โดยเฉพาะกล้องจุลทรรศน์อัญมณี เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติจากอัญมณีสังเคราะห์

 (ข) คำอธิบายรายละเอียด

ในหน่วยสมรรถนะนี้ ครอบคลุมเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐาน เช่น กล้องจุลทรรศน์อัญมณี (Gem stereo-microscope) และหลอดรังสีอัลตราไวโอเลต (UV-lamp) เป็นต้น และเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง ทั้งทางด้านสเปกโทรสโกปีและเครื่องวัดองค์ประกอบทางเคมี

อัญมณี (Gemstone) หมายถึง อัญมณีธรรมชาติ อัญมณีสังเคราะห์ และอัญมณีเลียนแบบ ที่ใช้ตกแต่งเป็นเครื่องประดับได้ อัญมณีในที่นี้ ให้หมายรวมถึงอัญมณีที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพด้วย อัญมณีธรรมชาติ (Natural gemstone) หมายถึง แร่ หรือหินบางชนิด หรืออินทรีย์วัตถุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ที่ใช้ตกแต่งเป็นเครื่องประดับได้ โดยมีสมบัติพื้นฐานส าคัญ 3 ประการ คือ ความสวยงาม ความหายาก และความทนทาน อัญมณีสังเคราะห์ (Synthetic stone) หมายถึง วัตถุที่มนุษย์ผลิตขึ้นมีส่วนประกอบทางเคมี โครงสร้างสมบัติทางกายภาพ และทางแสงเหมือนอัญมณีธรรมชาติ

ในหน่วยสมรรถนะนี้ ครอบคลุมเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง ได้แก่

• Fourier Transform Infrared (FT-IR) Spectrometer


• Ultraviolet-Visible-Near infrared (UV-Vis-NIR) Spectrophotometer  spectrophotometer


• Raman Spectroscope


• X-ray Fluorescence (XRF) spectrometer

ขณะที่อัญมณีสังเคราะห์จะครอบคลุมอัญมณีสังเคราะห์แบบต่างๆ ได้แก่

• การสังเคราะห์จากสารหลอมเหลว (Growth from the Melt) ได้แก่
  
  
  
  
  • การสังเคราะห์แบบ Verneuil technique (แบบเวอร์นอยล์) หรือ Flame fusion
  
  
  • การสังเคราะห์แบบ Czochralski technique (แบบโชคราวสกี้) หรือ Crystal Pulling
  
  
  • การสังเคราะห์แบบ Skull Melting (แบบสกัลเมลติ้ง)
  
  
  
  


• อัญมณีสังเคราะห์ที่มาจากสังเคราะห์จากสารละลาย (Growth from Solution) ได้แก่
  
  
  
  • การสังเคราะห์แบบ Hydrothermal technique
  
  
  • การสังเคราะห์แบบ Flux technique
  
  
  • การสังเคราะห์แบบ Sedimentation ในโอปอสังเคราะห์
  
  
  
  


• การสังเคราะห์แบบเซรามิก เช่น เทอร์คอยส์สังเคราะห์ เป็นต้น

18.1 เครื่องมือการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน

3. การสัมภาษณ์

ดูรายละเอียดจากคู่มือการประเมิน