1. อาชีพนักวิเคราะห์พลอยสี

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1. สามารถเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานจำแนกอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

2. สามารถเลือกใช้กล้องจุลทรรศน์อัญมณีจำแนกอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

3. สามารถเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูงจำแนกอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

4. สามารถเตรียมความพร้อมของเครื่องมือก่อนการตรวจสอบ

5. สามารถจัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือภายหลังการตรวจสอบ

6. สามารถอ่านค่าจากเครื่องมือตรวจสอบอัญมณี เพื่อจำแนกอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

7. สามารถวิเคราะห์ผลจากการใช้เครื่องมือขั้นสูง เพื่อจำแนกอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1. ความรู้ในเรื่องอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ องค์ประกอบทางเคมี และลักษณะเด่น ที่ใช้ในการจำแนกอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

2. ความรู้เกี่ยวกับการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐาน โดยเฉพาะกล้องจุลทรรศน์อัญมณี และเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง

3. ความรู้ในการประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อจำแนกอัญมณีประกบ และอัญมณีเลียนแบบ

หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมิน และควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1. แสดงการเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

2. แสดงการเลือกใช้กล้องจุลทรรศน์อัญมณีจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

3. แสดงการเลือกใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูงจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

4. แสดงการเตรียมความพร้อมของเครื่องมือก่อนการตรวจสอบ

5. สามารถจัดเก็บและบำรุงรักษาเครื่องมือภายหลังการตรวจสอบ

6. แสดงการอ่านค่าจากเครื่องมือตรวจสอบอัญมณี เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

7. แสดงการวิเคราะห์ผลจากการใช้เครื่องมือ เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบ และอัญมณีเลียนแบบ

8. ใบบันทึกผลการสาธิตการปฏิบัติงาน

9. ใบบันทึกผลการสัมภาษณ์

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1. ความรู้ในเรื่องจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ ลักษณะทางสเปกโทรสโกปี องค์ประกอบทางเคมี และลักษณะเด่นที่ใช้ในการจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ

2. ความรู้เกี่ยวกับการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐาน โดยเฉพาะกล้องจุลทรรศน์อัญมณี และเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง

3. ความรู้ในการประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบ และอัญมณีเลียนแบบ

4. ใบบันทึกผลการทดสอบข้อเขียน

 (ค) คำแนะนำในการประเมิน

ผู้ประเมินตรวจประเมินเกี่ยวกับการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานและขั้นสูง โดยฉพาะกล้องจุลทรรศน์อัญมณีและเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานด้านความรู้

 (ง) วิธีการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน

3. การสอบสัมภาษณ์

(ก) คำแนะนำ

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้และทักษะในเรื่องของเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐานและขั้นสูง  ซึ่งเน้นถึงการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการตรวจสอบอัญมณี และอัญมณีในความหมายของหน่วยสมรรถนะนี้หมายถึง  อัญมณีที่ผ่านการเจียระไนแล้ว แต่ยังไม่เข้าตัวเรือนเครื่องประดับ โดยไม่รวมเพชร ผู้เข้าประเมินต้องมีความรู้และทักษะในการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีทั้งพื้นฐานและขั้นสูง เพื่อจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบ และอัญมณีเลียนแบบ โดยผู้เข้ารับการประเมินจะต้องเข้าใจความหมายของคำว่า อัญมณีธรรมชาติ อัญมณีประกบ และอัญมณีเลียนแบบ รวมถึงความแตกต่าง ผู้เข้ารับการประเมินจะต้องมีความรู้และความสามารถในการใช้เครื่องมือตรวจสอบอัญมณีดังกล่าว ด้วยเครื่องมือพื้นฐานและเครื่องมือขั้นสูง

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

อัญมณี (Gemstone) หมายถึง อัญมณีธรรมชาติ อัญมณีสังเคราะห์ และอัญมณีเลียนแบบ ที่ใช้ตกแต่งเป็นเครื่องประดับได้ อัญมณีในที่นี้ ให้หมายรวมถึงอัญมณีที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพด้วย อัญมณีธรรมชาติ (Natural gemstone) หมายถึง แร่ หรือหินบางชนิด หรืออินทรีย์วัตถุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ที่ใช้ตกแต่งเป็นเครื่องประดับได้ โดยมีสมบัติพื้นฐานส าคัญ 3 ประการ คือ ความสวยงาม ความหายาก และความทนทาน อัญมณีเลียนแบบ (Imitation of gemstone) หมายถึง วัตถุตามธรรมชาติ หรือวัตถุที่มนุษย์ผลิตขึ้น มีลักษณะภายนอกดูเหมือนกับอัญมณีธรรมชาติ แต่ส่วนประกอบทางเคมี โครงสร้าง สมบัติทางกายภาพ และทางแสงแตกต่างจากอัญมณีชนิดนั้น อัญมณีประกบ (Composite stone) หมายถึง การนําชิ้นส่วนของอัญมณีธรรมชาติ สังเคราะห์ หรือวัสดุอื่นๆ มากกว่า 2 ชิ้นขึ้นไป ประกบติดกันด้วยกาว หรือหลอมให้ติดกัน

การจำแนกอัญมณีธรรมชาติจากอัญมณีประกบและอัญมณีเลียนแบบ ในหน่วยสมรรถนะนี้จะ ครอบคลุมเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีพื้นฐาน เช่น กล้องจุลทรรศน์อัญมณี (Gem stereo-microscope) และหลอดรังสีอัลตราไวโอเลต (UV-lamp) เป็นต้น และเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูงทางด้านสเปกโทรสโกปี ในหน่วยสมรรถนะนี้ ครอบคลุมเครื่องมือตรวจสอบอัญมณีขั้นสูง ได้แก่

• Fourier transform infrared (FT-IR) spectrometer


• Photoluminescence spectrometer


• Raman spectroscope


• Ultraviolet-Visible-Near infrared (UV-Vis-NIR) spectrophotometer


• X-ray fluorescence (XRF) spectrometer

18.1 เครื่องมือการประเมิน

1. ข้อสอบข้อเขียน แบบทดสอบปรนัย ชนิด 4 ตัวเลือก

2. การสาธิตการปฏิบัติงาน

3. การสัมภาษณ์

ดูรายละเอียดจากคู่มือการประเมิน