อาชีพนักอาชีวสุขศาสตร์

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีทักษะและความรู้ในเรื่องการวิเคราะห์ผลการประเมินความเสี่ยงและอันตรายทางกายภาพ เคมี ชีวภาพ การยศาสตร์และจิตวิทยาสังคม ที่เกี่ยวข้องกับ ความสั่นสะเทือน เสียง ความเย็น รังสีไม่ก่อไอออน การสัมผัสอันตรายทางเคมี ในสถานะก๊าซและของแข็ง ผ่านทางการหายใจ การสัมผัสอันตรายด้านเคมีทางผิวหนัง ผลกระทบทางด้านการยศาสตร์ สภาพแวดล้อมในการทำงานอื่นๆที่มีผลต่อสุขภาพอนามัยของผู้ปฏิบัติงาน 

ผู้เข้ารับการประเมินต้องมีความรู้ด้านกฎหมาย พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554 พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 พระราชบัญญัติ ควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2562 กฎกระทรวงแรงงานฯ กำหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการด้าน ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2549 กฎกระทรวงแรงงานฯ กำหนดมาตรฐานในการบริหารและจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน เกี่ยวกับความร้อน แสงสว่าง และเสียง พ.ศ. 2559 กฎกระทรวง กำหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยง พ.ศ. 2563 ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง การคำนวณระดับเสียงที่สัมผัสในหูเมื่อสวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล พ.ศ. 2561 ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการจัดทำโครงการอนุรักษ์การได้ยินในสถานประกอบกิจการ พ.ศ. 2561 ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง กำหนดมาตรฐานอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล พ.ศ. 2558 และISO 45001:2018 ระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัย

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1.    ทักษะการบริหารทรัพยากรของโครงการ

2.    ทักษะการบูรณาการแผนงานด้านอาชีวสุขศาสตร์เข้ากับแผนธุรกิจ

3.    ทักษะการทำความเข้าใจเหตุผลและการประยุกต์ใช้ปริมาณสูงสุดที่สามารถรับสัมผัสทางอาชีวอนามัยและสภาพแวดล้อมในการทำงาน

4.    ทักษะการสื่อสารมาตรฐานและให้คำแนะนำ 

5.    ทักษะการกำหนดระบบการตรวจประเมินผลการดำเนินงาน

6.    ทักษะการดำเนินและวิเคราะห์โครงการ

7.    ทักษะดำเนินการแก้ไขอันตรายทางชีวภาพ เคมี กายภาพและการยศาสตร์

8.    ทักษะการตอบสนองต่อเหตุฉุกเฉินจากสารเคมีอันตราย

9.    ทักษะการจำแนกความเสี่ยง

10.    ทักษะการประเมินความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นจากอันตรายที่ไม่รู้จัก

11.    ทักษะการประเมินสภาพแวดล้อมในการทำงาน

12.    ทักษะการกำหนดความถี่ โอกาส และความรุนแรงของการได้รับสัมผัส

13.    ทักษะการประยุกต์ใช้ลำดับชั้นของการควบคุมอันตราย (Hierarchy of Controls)

14.    ทักษะการใช้กลยุทธ์การประเมินการรับสัมผัสเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ

15.    ทักษะการจัดลำดับความสำคัญของอันตรายเพื่อการประเมินความเสี่ยง

16.    ทักษะการประเมินคุณภาพข้อมูล (ทั้งข้อมูลเดิมและข้อมูลใหม่)

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1.    ลำดับขั้นของการควบคุม 

2.    การออกแบบระบบระบายอากาศ (การระบายอากาศเฉพาะที่, การระบายอากาศเพื่อเจือจาง และระบบปรับอากาศ)

3.    คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์พื้นฐาน

4.    ความรู้วิทยาศาสตร์เกี่ยวกับละอองฝอย (aerosol)

5.    กระบวนการผลิตของอุตสาหกรรม และหน่วยปฏิบัติการ

6.    การควบคุมอันตรายทางชีวภาพ, เคมี, กายภาพ และการยศาสตร์

7.    อันตรายของวัสดุและวิธีจัดการกับวัสดุ

8.    หลักการของรังสีและการป้องกันพลังงานทางกายภาพอื่น ๆ เช่น เวลา ระยะทาง การกำบัง

9.    หลักการของเสียงและการลดเสียงรบกวน

10.    หลักการการควบคุมความเค้นเนื่องจากอุณหภูมิ 

11.    PPE (ปัจจัยป้องกัน(protection factors), ชุดป้องกัน, การซึมผ่าน / การเสื่อมสภาพ, NRR)

12.    พิษวิทยาและเส้นทางการเข้าสู่ร่างกาย

13.    สรีรวิทยาและกายวิภาคศาสตร์

14.    คุณสมบัติทางกายภาพและความเข้ากันไม่ได้ของสารเคมี

15.    งานประจำ / สภาพแวดล้อมการทำงาน

16.    การศึกษาและฝึกอบรม

17.    วิธีปฏิบัติงาน

18.    กลุ่มคนที่ได้รับการสัมผัส

19.    ผลกระทบทางธุรกิจความยั่งยืนและรักษาผลิตภัณฑ์

20.    แนวทางการรับสัมผัส

21.    ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและคนที่มีการควบคุมการรับสัมผัส

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

1. ใบรับรองการปฏิบัติงานจากสถานประกอบการ

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

1. ใบรับรองการเข้ารับการฝึกอบรม

2. ใบประกาศนียบัตรวุฒิการศึกษา

(ค) คำแนะนำในการประเมิน

1. ผู้ประเมินตรวจประเมินเกี่ยวกับการกำหนดวัตถุประสงค์ทางธุรกิจโดยพิจารณาจากร่องรอยหลักฐานที่เกี่ยวข้องทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้

(ง) วิธีการประเมิน

1. พิจารณาตามหลักฐานการปฏิบัติงาน

2. พิจารณาตามหลักฐานความรู้

(ก)    คำแนะนำ 

กำหนดมาตรการและดำเนินโครงการการป้องกัน ติดตามและควบคุมอันตรายด้านอาชีวสุขศาสตร์ ครอบคลุมการป้องกันอันตรายทางกายภาพ เคมี ชีวภาพ การยศาสตร์และจิตวิทยาสังคม ที่เกี่ยวข้องกับ ความสั่นสะเทือน เสียง ความเย็น รังสีไม่ก่อไอออน การสัมผัสอันตรายทางเคมี ในสถานะก๊าซและของแข็ง ผ่านทางการหายใจ การสัมผัสอันตรายด้านเคมีทางผิวหนัง ผลกระทบทางด้านการยศาสตร์ สภาพแวดล้อมในการทำงานอื่นๆที่มีผลต่อสุขภาพอนามัยของผู้ปฏิบัติงาน

1.    ผู้เข้ารับการประเมินสามารถอธิบายความสำคัญและเนื้อหากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับ     พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554 พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 พระราชบัญญัติ ควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2562 กฎกระทรวงแรงงานฯ กำหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการด้าน ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2549 กฎกระทรวงแรงงานฯ กำหนดมาตรฐานในการบริหารและจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน เกี่ยวกับความร้อน แสงสว่าง และเสียง พ.ศ. 2559 กฎกระทรวง กำหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยง พ.ศ. 2563 ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง การคำนวณระดับเสียงที่สัมผัสในหูเมื่อสวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล พ.ศ. 2561 ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการจัดทำโครงการอนุรักษ์การได้ยินในสถานประกอบกิจการ พ.ศ. 2561 ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง กำหนดมาตรฐานอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล พ.ศ. 2558 และISO 45001:2018 ระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอด

2.    สามารถอธิบายความสำคัญของกฎหมายความปลอดภัยและแนวทางการปฏิบัติที่ดีด้านความปลอดภัย ด้านสุขศาสตร์อุตสาหกรรม และด้านสิ่งแวดล้อมของต่างประเทศได้

3.    สามารถอธิบายขั้นตอนและรายละเอียดที่นายจ้างต้องปฏิบัติตามกฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ประกาศกรม ที่เกี่ยวข้องกับอาชีวอนามัยและความปลอดภัยด้านสุขศาสตร์อุตสาหกรรม ของประเทศไทยได้

4.    มีการติดตามความก้าวหน้าทางวิชาการด้านกฎหมายอาชีวอนามัย ความปลอดภัย และด้านสุขศาสตร์อุตสาหกรรม ด้านสิ่งแวดล้อม โดยอาศัยเทคโนโลยีสารสนเทศอยู่เสมอ

5.    มีความรู้ความเข้าใจข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายอาชีวอนามัย ความปลอดภัย สุขศาสตร์อุตสาหกรรม และสิ่งแวดล้อมอย่างเป็นระบบ

คำอธิบายรายละเอียด

เทคนิคที่ใช้ การใช้โปรแกรม วิเคราะห์ข้อมูล

1. โครงการการป้องกัน ติดตามและควบคุมอันตรายทางกายภาพ ครอบคลุมถึง

1)    การบ่งชี้อันตรายของผู้ปฏิบัติงานแต่ละกลุ่ม โดยสามารถระบุช่องทางการสัมผัสอันตรายของร่างกาย ผลกระทบที่มีโอกาสเกิดขึ้นตามระดับความเสี่ยงในการสัมผัส เช่น การเกิดการสูญเสียการได้ยินจากการสัมผัสเสียงดังจากการทำงาน (Noide induce hearing loss) 

2)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายพิจารณาตามความจำเป็น และความเสี่ยงต่อสุขภาพ จากผลการประเมิน HRA และจัดลำดับความสำคัญของปัญหา โดยมาตรการพิจารตามลำดับขั้นของการควบคุม (Hierarchy of controls) 

3)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตราย จะพิจารณาร่วมกับปัจจัยต่างๆจากการประเมินสภาพแวดล้อม อาทิ มาตรการควบคุมเดิมที่มีอยู่ การใช้งานมาตรการเดิมมีปัญหาหรืออุปสรรคใดบ้าง การประเมินข้อจำกัดของลักษณะโครงสร้างอาคารต่อการวางมาตรการป้องกัน เช่น การสะท้อนของเสียง การบังแสงของสิ่งก่อสร้าง เป็นต้น

4)    มาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายทางกายภาพ ครอบคลุมถึง การออกแบบฉนวนกันเสียง เพื่อลดการสัมผัสเสียงดังของผู้ปฏิบัติงาน การออกแบบผังและจำนวนของหลอดไฟ เพื่อให้มีแสงสว่างเพียงพอต่อผู้ปฏิบัติงานในงานแต่ละชนิด การเลือกประเภทอุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลที่เหมาะสมกับอันตรายที่สัมผัส การเลือกใช้ค่าระดับการป้องกันที่เหมาะสม เช่น NRR ของอุปกรณ์ลดเสียง

5)    การประเมินประสิทธิผลของโครงการป้องกันและควบคุมอันตราย โดยกำหนดรายละเอียดในการประเมิน และความถี่หรือรอบในการประเมินผลที่เหมาะสม

2. โครงการการป้องกัน ติดตามและควบคุมอันตรายทางเคมี ครอบคลุมถึง

1)    การบ่งชี้อันตรายของผู้ปฏิบัติงานแต่ละกลุ่ม โดยสามารถระบุช่องทางการรับสัมผัสสารเคมีเข้าสู่ร่างกาย (Route of exposure) ผลกระทบที่มีโอกาสเกิดขึ้นตามระดับความเสี่ยงในการสัมผัส เช่น การก่อมะเร็ง การก่อภูมิแพ้ การระคายเคือง การหมดสติ การเกิดภาวะปอดอุดกั้น เป็นต้น

2)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายพิจารณาตามความจำเป็น และความเสี่ยงต่อสุขภาพ จากผลการประเมิน HRA และจัดลำดับความสำคัญของปัญหา โดยมาตรการพิจารตามลำดับขั้นของการควบคุม (Hierarchy of controls) 

3)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตราย จะพิจารณาร่วมกับปัจจัยต่างๆจากการประเมินสภาพแวดล้อม อาทิ มาตรการควบคุมเดิมที่มีอยู่ การใช้งานมาตรการเดิมมีปัญหาหรืออุปสรรคใดบ้าง การประเมินข้อจำกัดของลักษณะโครงสร้างอาคารหรือพื้นที่ปฏิบัติงานต่อการวางมาตรการป้องกัน เช่น ความเป็นไปได้ในการวางระบบท่อลมสำหรับการระบายอากาศ การติดตั้ง Hood ดูดสารเคมีหน้างาน เป็นต้น

4)    มาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายทางเคมี ครอบคลุมถึง การออกแบบระบบระบายอากาศเฉพาะที่ (local exhaust ventilation) การออกแบบระบบระบายอากาศแบบเจือจาง (dilution ventilation) การสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันอันตรายประเภทหน้ากากป้องกันสารเคมี ชุดปิดคลุมทั้งตัว (coverall) ถุงมือกันสารเคมี การอบรมการทำงานอย่างปลอดภัยในการใช้งาน และยกเคลื่อนย้ายสารเคมี การออกแบบระบบอัตโนมัติในการทำงานกับสารเคมีแทนคน เป็นต้น

5)    การประเมินประสิทธิผลของโครงการป้องกันและควบคุมอันตราย โดยกำหนดรายละเอียดในการประเมิน และความถี่หรือรอบในการประเมินผลที่เหมาะสม

3.โครงการการป้องกัน ติดตามและควบคุมอันตรายทางชีวภาพ ครอบคลุมถึง

1)    การบ่งชี้อันตรายของผู้ปฏิบัติงานแต่ละกลุ่ม โดยสามารถระบุช่องทางการรับสัมผัสสารทางชีวภาพหรือจุลชีพเข้าสู่ร่างกาย (Route of exposure) ผลกระทบที่มีโอกาสเกิดขึ้นตามระดับความเสี่ยงในการสัมผัส เช่น การติดเชื้อ การเกิดรอยโรคหรือแผลที่อวัยวะที่สัมผัส การก่อภูมิแพ้ การเกิดพิษ เป็นต้น

2)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายพิจารณาตามความจำเป็น และความเสี่ยงต่อสุขภาพ จากผลการประเมิน HRA และจัดลำดับความสำคัญของปัญหา โดยมาตรการพิจารตามลำดับขั้นของการควบคุม (Hierarchy of controls) 

3)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตราย จะพิจารณาร่วมกับปัจจัยต่างๆจากการประเมินสภาพแวดล้อม อาทิ มาตรการควบคุมเดิมที่มีอยู่ การใช้งานมาตรการเดิมมีปัญหาหรืออุปสรรคใดบ้าง การประเมินข้อจำกัดของลักษณะโครงสร้างอาคารหรือพื้นที่ปฏิบัติงานต่อการวางมาตรการป้องกัน เช่น ความเป็นไปได้ในการวางระบบท่อลมสำหรับติดตั้งระบบดูดอากาศ การออกแบบห้องแยกเชื้อหรือการควบคุมระดับความดันอากาศของห้องที่มีความเสี่ยง เป็นต้น

4)    มาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายทางชีวภาพ ครอบคลุมถึง การออกแบบระบบชีวนิรภัยตามมาตรฐาน การออกแบบระบบดูดอากาศสำหรับการทำงานกับเชื้อก่อโรค การใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล การอบรมการทำงานอย่างปลอดภัยกับสารทางชีวภาพ เป็นต้น

5)    การประเมินประสิทธิผลของโครงการป้องกันและควบคุมอันตราย โดยกำหนดรายละเอียดในการประเมิน และความถี่หรือรอบในการประเมินผลที่เหมาะสม

4. โครงการการป้องกัน ติดตามและควบคุมอันตรายทางการยศาสตร์และจิตวิทยาสังคม ครอบคลุมถึง

1)    การบ่งชี้อันตรายของผู้ปฏิบัติงานแต่ละกลุ่ม โดยสามารถระบุท่าทางการทำงาน สถานีงาน หรือลักษณะการจัดสภาพงานที่มีความเสี่ยงได้ รวมถึง ระบุผลกระทบที่มีโอกาสเกิดขึ้นตามระดับความเสี่ยง เช่น การเกิดอาการ carpal turnal syndrome การเกิดอาการ Sick building syndrome การเกิดความเครียดจากการทำงาน เป็นต้น 

2)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายพิจารณาตามความจำเป็น และความเสี่ยงต่อสุขภาพ จากผลการประเมิน HRA และจัดลำดับความสำคัญของปัญหา โดยมาตรการพิจารตามลำดับขั้นของการควบคุม (Hierarchy of controls) 

3)    การออกแบบมาตรการป้องกันและควบคุมอันตราย จะพิจารณาร่วมกับปัจจัยต่างๆจากการประเมินสภาพแวดล้อม อาทิ มาตรการควบคุมเดิมที่มีอยู่ การใช้งานมาตรการเดิมมีปัญหาหรืออุปสรรคใดบ้าง การประเมินข้อจำกัดของลักษณะโครงสร้างอาคารหรือพื้นที่ปฏิบัติงานต่อการวางมาตรการป้องกัน เช่น ความเป็นไปได้ในการออกแบบสถานีงานใหม่ การติดตั้งอุปกรณ์ช่วยยกหรือเครื่องทุ่นแรงต่างๆ เป็นต้น

4)    มาตรการป้องกันและควบคุมอันตรายทางการยศาสตร์และจิตวิทยาสังคม ครอบคลุมถึง การออกแบบสถานีงาน การปรับพื้นที่การทำงานเพื่อลดท่าทางการทำงานที่เสี่ยงต่อการเกิดปัญหาการยศาสตร์ การอบรมการยกเคลื่อนย้ายวัตถุอย่างถูกต้อง การออกแบบตารางการทำงานกะ การพัฒนาระบบที่ปรึกษา (Counseling) สำหรับผู้ปฏิบัติงานที่มีความเครียดหรือมีปัญหาอื่นๆ เป็นต้น

5)    การประเมินประสิทธิผลของโครงการป้องกันและควบคุมอันตราย โดยกำหนดรายละเอียดในการประเมิน และความถี่หรือรอบในการประเมินผลที่เหมาะสม

18.1  เครื่องมือประเมินการประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพจากอันตรายด้านกายภาพ

    1. ผลข้อสอบข้อเขียน

    2. ผลข้อสอบสัมภาษณ์

18.2 เครื่องมือประเมินการประเมินแนวทางในการป้องกัน และควบคุมอันตรายด้านกายภาพ

    1. ผลข้อสอบข้อเขียน

    2. ผลข้อสอบสัมภาษณ์

18.3 เครื่องมือประเมินการดำเนินโครงการ การป้องกันและควบคุมอันตรายทางด้านอาชีวสุขศาสตร์

    1. ผลข้อสอบข้อเขียน

    2. ผลข้อสอบสัมภาษณ์

18.4 เครื่องมือประเมินการติดตามและประเมินผลการดำเนินโครงการ การป้องกันและควบคุมอันตรายด้านอาชีวสุขศาสตร์

    1. ผลข้อสอบข้อเขียน

    2. ผลข้อสอบสัมภาษณ์

18.5 เครื่องมือประเมินการสรุปและรายงานผลการดำเนินโครงการการป้องกัน ติดตามและควบคุมอันตรายด้านอาชีวสุขศาสตร์

    1. ผลข้อสอบข้อเขียน

    2. ผลข้อสอบสัมภาษณ์