3132 ช่างเทคนิคควบคุมเครื่องจักรโรงงานบำบัดน้ำ

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1) ทักษะการเก็บและรักษาสภาพตัวอย่างน้ำ และเคลื่อนย้าย/ขนย้าย/ส่งต่อตัวอย่างน้ำเพื่อส่งไปวิเคราะห์คุณภาพน้ำ

2) ทักษะการคำนวณ/คาดการณ์

3) ทักษะการวิเคราะห์และแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1) ความรู้เกี่ยวกับหลักการทำงานของการเก็บและรักษาสภาพตัวอย่างน้ำ เพื่อการตรวจสอบวิเคราะห์คุณภาพน้ำ

2) ความรู้การใช้งานอุปกรณ์การเก็บและรักษาสภาพตัวอย่างน้ำ และเครื่องมือวัดเบื้องต้น

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence) อาทิ

    1) ใบรับรองการปฏิบัติงานจากสถานประกอบการ

    2) แบบบันทึกรายการจากการสังเกต

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence) อาทิ

    1) ใบรับรองการเข้ารับการฝึกอบรม

    2) ใบรับรองการผ่านการประเมิน

    3) ใบประกาศนียบัตรวุฒิการศึกษา

(ค)  คำแนะนำในการประเมิน

    1) ผู้ประเมินตรวจประเมินเกี่ยวกับการรวบรวมตัวอย่างน้ำ โดยพิจารณาจากร่องรอยหลักฐานที่เกี่ยวข้องทั้งหลักฐานการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้

(ง) วิธีการประเมิน

    1) พิจารณาตามหลักฐานการปฏิบัติงาน 

    2) พิจารณาตามหลักฐานความรู้

    3) พิจารณาจากการข้อสอบข้อเขียน

(ก) คำอธิบายรายละเอียด

    1) กระบวนการและหลักการในการรวบรวมตัวอย่างน้ำ

        1.1) การเก็บตัวอย่างน้ำ หมายถึง การเก็บตัวอย่างน้ำด้วยวิธีที่กำหนด ในตำแหน่งที่กำหนด และเวลาที่ถูกต้องเหมาะสมตามที่กำหนด ควรพิจารณาถึงสิ่งต่อไปนี้

        1.2) การกำหนดจุดสุ่มเก็บตัวอย่างน้ำประปา เช่น กำหนดสุ่มเก็บที่ต้นท่อระบบจ่ายน้ำ 1 ตัวอย่าง ปลายท่อบ้านผู้ใช้น้ำสุ่มเก็บ 1 ตัวอย่างเช่น ต่อผู้ใช้น้ำ 5,000 คน โดยกระจายการสุ่มเก็บให้ครอบคลุม เป็นต้น

        1.3) การเก็บตัวอย่างน้ำประปาควรเป็นตัวแทนของน้ำประปาโดยเก็บจากก๊อกน้ำโดยตรง ไม่ควรเก็บผ่านสายยาง เครื่องกรองน้ำ ถังพักน้ำ ลักษณะการไหลของน้ำควรให้น้ำไหลเป็นลำไม่กระจาย

        1.4) การเก็บตัวอย่างน้ำในระบบผลิต ตามจุดที่กำหนด เช่น ตัวอย่างน้ำดิบก่อนสูบเข้าระบบ ตัวอย่างน้ำที่ผ่านออกจากระบบกวนช้า เป็นต้น

    2) ภาชนะเก็บตัวอย่างน้ำ หมายถึง ภาชนะที่ใช้ในการบรรจุตัวอย่างน้ำเพื่อส่งต่อไปตรวจสอบ วิเคราะห์คุณภาพน้ำ ซึ่งต้องระมัดระวังในเรื่องคุณภาพตัวอย่างน้ำ เนื่องจากถ้าเลือกใช้ภาชนะผิดประเภท อาจจะทำให้ตัวอย่างน้ำที่สุ่มเก็บปนเปื้อน และทำให้คุณภาพน้ำเปลี่ยนแปลงไป จึงควรพิจารณาเลือกภาชนะเก็บตัวอย่างน้ำตามรายละเอียดดังนี้

    3) วัสดุที่ใช้ทำภาชนะเก็บตัวอย่างน้ำควรเป็นวัสดุที่ไม่ทำปฏิกิริยากับกรด-ด่าง ควรมีความแข็งแรง ทนทาน ไม่เปราะ หรือแตกง่าย สามารถล้างทำความสะอาดได้ง่าย มีฝาปิดสนิท โดยทั่วไปนิยมใช้ขวดแก้วหรือพลาสติกอย่างดี ชนิดแข็ง และทนความร้อน เช่น โพลีเอทธิลีน หรือโพลีโพรพิลีน เป็นต้น

    4) การเตรียมภาชนะก่อนใช้ ควรล้างทำความสะอาดด้วยน้ำยาล้างแก้ว ล้างตามด้วยน้ำสะอาด และล้างด้วยน้ำกลั่นในครั้งสุดท้าย แล้วคว่ำให้แห้ง นอกจากบางกรณีจะต้องมีวิธีล้างพิเศษ เช่น ภาชนะที่ใช้เก็บตัวอย่างที่จะวิเคราะห์ทางแบคทีเรียต้องอบฆ่าเชื้อที่อุณหภูมิ 160 - 180 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 2 ชั่วโมง เป็นต้น

    5) อุปกรณ์ที่ใช้ในการสุ่มเก็บตัวอย่างน้ำ หมายถึง อุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บตัวอย่างน้ำตามที่กำหนด เพื่อนำส่งไปตรวจวิเคราะห์คุณภาพ ประกอบด้วย

        5.1) กระบอกเก็บน้ำ (water samplers) กระบอกเก็บตัวอย่างน้ำที่นิยมใช้มีอยู่ด้วยกันหลายแบบดังนี้

1.    กระบอกเก็บน้ำแบบ Kemmerer เป็นกระบอกเก็บน้ำที่ออกแบบสำหรับเก็บตัวอย่างน้ำที่ระดับความลึกต่างๆ จากแหล่งน้ำที่ไม่ลึกมากนัก เหมาะสำหรับใช้เก็บตัวอย่างจากสะพานหรือเรือ ตัวกระบอกเก็บน้ำโปร่งใสทำด้วยพลาสติกประเภทเพลกซี่กลาส (Plexi glass)

2.    กระบอกเก็บน้ำแบบ Van Dorn กระบอกเก็บน้ำแบบนี้ทำด้วยพลาสติกพีวีซี ใช้เก็บตัวอย่างน้ำที่ระดับความลึกต่างๆ ได้ตามต้องการ กระบอกเก็บน้ำแบบ Van Dorn ใช้เก็บน้ำได้ในแนวดิ่ง และแนวนอน

3.    กระบอกเก็บน้ำแบบ Go-Flo กระบอกเก็บน้ำแบบนี้ทำด้วยพลาสติกพีวีซีข้างในเคลือบด้วยเทฟลอน (Teflon) ใช้เก็บตัวอย่างน้ำที่ระดับความลึกต่างๆ ได้ตามต้องการ นิยมใช้เก็บตัวอย่างน้ำเพื่อวิเคราะห์หาปริมาณโลหะหนัก

        5.2) ขวดใส่ตัวอย่างในการวิเคราะห์น้ำบางพารามิเตอร์จำเป็นต้องใช้ขวดใส่ตัวอย่างเก็บน้ำจากแหล่งน้ำที่ต้องการศึกษา เพราะหากใช้กระบอกเก็บน้ำอาจทำให้เกิดการปนเปื้อนได้ ตัวอย่างเช่น การเก็บตัวอย่างน้ำเพื่อวิเคราะห์ทางจุลชีววิทยา หรือการเก็บตัวอย่างน้ำเพื่อวิเคราะห์หาสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชและสัตว์ จะเก็บตัวอย่างน้ำโดยใช้ขวดเก็บตัวอย่างน้ำโดยตรงจะเก็บใต้ผิวน้ำลึกลงไปประมาณ 10-30 เซนติเมตร

    6) การเก็บรักษาสภาพตัวอย่างน้ำ หมายถึง การเก็บรักษาสภาพตัวอย่างน้ำให้เปลี่ยนแปลงน้อยที่สุด โดยการควบคุมอุณหภูมิ การเติมสารเคมี ตามวิธีการที่กำหนด เพื่อรอการนำส่งตัวอย่างน้ำไปวิเคราะห์ผลในห้องปฏิบัติการ เพื่อให้ผลการวิเคราะห์ตัวอย่างน้ำ ออกมาตามสภาพน้ำจริง เพื่อใช้ในการปรับปรุง และแก้ไขคุณภาพน้ำได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม

    7) ปฏิบัติงานตามข้อกำหนดความปลอดภัยตามคู่มือการบริหารจัดการความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน ของกองตรวจความปลอดภัยแรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน หรือสมาคมส่งเสริมความปลอดภัยและอนามัยในการทำงาน (ประเทศไทย) หรือสถานประกอบการกำหนด เป็นต้น

    8) คู่มือการปฏิบัติงาน หมายถึง คู่มือที่ใช้ประกอบในการปฏิบัติงานในสถานประกอบการนั้นๆ โดยการปฏิบัติงานในที่นี้หมายถึงการปฏิบัติงานรวบรวมตัวอย่างน้ำ ซึ่งคู่มือการปฏิบัติงาน ได้แก่ การติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำ กรมควบคุมมลพิษ หรือการตรวจวัดคุณภาพน้ำในระบบผลิตและระบบจำหน่าย หรือการประปาส่วนภูมิภาคคู่มือการควบคุมการผลิตน้ำประปาผิวดิน สำนักบริหารจัดการน้ำ กรมทรัพยากรน้ำ เป็นต้น

        8.1) คำแนะนำในการเก็บรักษาสภาพตัวอย่างน้ำ

 

การวิเคราะห์และทดสอบ     ข้อมูลการตรวจวิเคราะห์และทดสอบ     ภาชนะที่ใช้ในการบรรจุตัวอย่างน้ำ     การรักษาสภาพ ตัวอย่างน้ำ     ระยะเวลาการส่งตัวอย่างน้ำถึงห้องปฏิบัติการ 

เคมี - กายภาพ     ความเป็นกรด – ด่าง  สี  ความขุ่น  ความกระด้าง  ซัลเฟต  คลอไรด์  ไนเตรท  ฟลูออไรด์  และปริมาณสารละลายทั้งหมดที่เหลือจากการระเหย     ขวดพลาสติกใส สะอาด  มีฝาปิดสนิท  ความจุขนาด  2  ลิตร  จำนวน 1 ใบ     แช่เย็นตัวอย่างน้ำที่อุณหภูมิประมาณ  4 – 10  องศาเซลเซียส     ภายใน  24  ชั่วโมง 

โลหะหนัก     แมงกานีส  ทองแดง  สังกะสี  เหล็ก  ตะกั่ว  โครเมียม  แคดเมียม สารหนู ปรอท     ขวดพลาสติกใส  สะอาด  ทรงกระบอก  ชนิดPP*หรือPE* มีฝาปิดสนิท ความจุขนาด  1  ลิตร  จำนวน  1  ใบ     1. เก็บที่อุณหภูมิห้อง 2. เติมกรดไนตริคเข้มข้น (HNO3)  65%  ปริมาตรอย่างน้อย  1.5  มิลลิลิตร  เขย่าเล็กน้อยให้เข้ากัน     1. ภายใน  24  ชั่วโมง 2. 6 เดือน 

แบคทีเรีย     โคลิฟอร์มแบคทีเรีย ฟีคัลโคลิฟอร์มแบคทีเรีย     ใช้ขวดแก้วปากกว้างมีความจุประมาณ  125  มิลลิลิตร  มีฝาจุกแก้วปิดสนิท  (แบบกราวน์จอยท์) ภายในเติมโซเดียมไธโอซัลเฟตที่มีความเข้มข้น  10 %  จำนวน  0.1  มิลลิลิตร  (เพื่อหยุดยั้งปฏิกิริยาการฆ่าเชื้อโรคของคลอรีนในน้ำประปา) ฝาและคอขวดหุ้มด้วยกระดาษอลูมิเนียมเก็บบรรจุในกระป๋องสแตนเลสไร้สนิมซึ่งผ่านการฆ่าเชื้อแล้ว จำนวน  1  ใบ     ใส่ถุงพลาสติกมัดให้แน่น เก็บรักษาสภาพตัวอย่างน้ำที่อุณหภูมิประมาณ  4 – 10  องศาเซลเซียส     แช่เย็นทันทีและนำส่งห้องปฏิบัติการภายใน  24  ชั่วโมง 

การเขียนและอ่านฉลาก ใบส่งตัวอย่างน้ำ ควรมีรายละเอียดดังนี้ รหัสตัวอย่างหน่วยงานที่ส่ง ประเภทของแหล่งน้ำ สถานที่เก็บตัวอย่างน้ำ วันที่ เวลาที่เก็บตัวอย่างน้ำ และชื่อผู้เก็บตัวอย่างน้ำ

    9) คู่มือการปฏิบัติงาน หมายถึง คู่มือที่ใช้ประกอบในการปฏิบัติงานในสถานประกอบการนั้นๆ โดยการปฏิบัติงานในที่นี้หมายถึงการปฏิบัติเตรียมความพร้อมก่อนการสูบน้ำดิบ ซึ่งคู่มือการปฏิบัติงาน ได้แก่ คู่มือกระบวนการหลักด้านกระบวนการผลิตน้ำประปา การประปาส่วนภูมิภาค ฉบับปรับปรุง ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2558 และคู่มือการควบคุมการผลิตน้ำประปาผิวดิน สำนักบริหารจัดการน้ำ กรมทรัพยากรน้ำ เป็นต้น

    10) ปฏิบัติตามข้อกำหนดมาตรฐานตามหน่วยงาน เช่น มาตรฐาน ISO 9001:2000 ด้านการผลิตน้ำประปาจาก สถาบันรับรองมาตรฐานไอเอสโอ (สรอ.) มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมน้ำบริโภค มอก. 257-2549 มาตรฐานคุณภาพน้ำประปาของการประปานครหลวงและการประปาส่วนภูมิภาคตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก WHO หรือมาตรฐานผู้ผลิต เป็นต้น

    11) ปฏิบัติงานตามข้อกำหนดความปลอดภัยตามคู่มือการบริหารจัดการความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน ของกองตรวจความปลอดภัยแรงงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน หรือสมาคมส่งเสริมความปลอดภัยและอนามัยในการทำงาน (ประเทศไทย) หรือสถานประกอบการกำหนด เป็นต้น

(ก) เครื่องมือประเมินการเก็บตัวอย่างน้ำ

    1) แบบฟอร์มประเมินผลการสังเกตการณ์

    2) แบบฟอร์มประเมินผลการสาธิตการปฏิบัติงาน

    3) แบบฟอร์มประเมินผลการสัมภาษณ์

(ข) เครื่องมือประเมินการรักษาสภาพตัวอย่างน้ำ

    1) แบบฟอร์มประเมินผลการสังเกตการณ์

    2) แบบฟอร์มประเมินผลการสาธิตการปฏิบัติงาน

    3) แบบฟอร์มประเมินผลการสัมภาษณ์

    4) ผลข้อสอบข้อเขียน

ดูรายละเอียดจากคู่มือประเมิน