สาขาวิชาชีพพลังงานและพลังงานทดแทน สาขาเทคโนโลยีชีวมวล และเทคโนโลยีก๊าซชีวภาพ
GPW-GEN-3-011ZA
ควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำ
✔
ผู้ควบคุมกระบวนการผลิตความร้อน
หน่วยสมรรถนะนี้ เป็นหน่วยที่อธิบายถึงการควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำ โดยต้องมีความรู้และทักษะในการควบคุมการทำงาน ตรวจสอบการทำงานของระบบ ซ่อมบำรุงระบบ ดูแลรักษาระบบหม้อไอน้ำตามข้อกำหนดความปลอดภัย และดำเนินงานตามกฎหมายหรือระเบียบของผู้ควบคุมหม้อไอน้ำ รวมถึงติดตามและปรับปรุงการปฏิบัติดูแลหม้อไอน้ำให้ทันสมัยอยู่เสมอตามประกาศกระทรวงหรือหน่วยงานที่ดูแลควบคุม
3
กลุ่มอาชีพพลังงานชีวภาพ (พลังงานชีวมวลและก๊าซชีวภาพ)
N/A
กฎกระทรวง
ประกาศกระทรวง และประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม
ที่เกี่ยวข้องด้านความปลอดภัยหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อน้ำความร้อนและภาชนะรับแรงดันในโรงงาน
มีดังนี้
· กฏกระทรวง
1. เรื่อง กำหนดมาตรการความปลอดภัยเกี่ยวกับหม้อไอน้ำ หม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน และภาชนะแรงดันในโรงงาน พ.ศ. 2549 ลงวันที่ 30 พ.ค. 2549
· ประกาศกฏกระทรวง
1. เรื่อง มาตรการความปลอดภัยเกี่ยวกับหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2559 ลงวันที่ 29 พ.ย. 2559
2. เรื่อง มาตรการความปลอดภัยเกี่ยวกับหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน พ.ศ. 2549 ลงวันที่ 31 ต.ค. 2549
3. เรื่อง คุณสมบัติน้ำสำหรับหม้อน้ำ พ.ศ. 2549 ลงวันที่ 31 ต.ค. 2549
4. เรื่อง อุปกรณ์ความปลอดภัยสำหรับหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน พ.ศ. 2549 ลงวันที่ 31 ต.ค. 2549
· ประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม
1. เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการให้ความเห็นชอบในการตรวจสอบภายในหม้อน้ำ ทุกระยะเวลาเกินกว่า 1 ปี แต่ไม่เกิน 5 ปี ต่อการตรวจสอบหนึ่งครั้ง พ.ศ. 2559 ลงวันที่ 30 พ.ย. 2559
2. เรื่อง หลักเกณฑ์การขึ้นทะเบียนเป็นหน่วยงานจัดฝึกอบรมและการสอบมาตรฐาน หลักสูตรผู้ควบคุมประจำหม้อน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน พ.ศ. 2554 ลงวันที่ 23 ก.ย. 2554
10405.01 ควบคุมและตรวจสอบการทำงานของหม้อไอน้ำ
1)มีความรู้เกี่ยวกับกระบวนการทำงานของหม้อไอน้ำ
2) สามารถอ่าน/ใช้คู่มือควบคุมหม้อไอน้ำได้เป็นอย่างดี
3) ควบคุมการทำงานของหม้อไอน้ำให้มีความปลอดภัย
4) ตรวจสอบการทำงานของหม้อไอน้ำตามแผนการตรวจสอบ
5) วิเคราะห์ประสิทธิภาพหม้อไอน้ำและดัชนีไอน้ำ
6) บันทึกการตรวจสอบการทำงานของหม้อไอน้ำ
10405.02 ตรวจสอบและทดสอบระบบความปลอดภัย
1)ตรวจสอบการทำงานของระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ
2) ทดสอบระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำ
3) การบันทึกและรายงานผล
10405.03 ปฏิบัติงานการบำรุงรักษาหม้อไอน้ำตามแผนการบำรุงรักษา
1)ตรวจสอบสภาพความสมบูรณ์ของหม้อไอน้ำ ระบบท่อและวาล์ว ระบบน้ำต่าง ๆ
2) บำรุงรักษาหม้อไอน้ำ ระบบท่อและวาล์ว ตามข้อกำหนดความปลอดภัย
3) ปรับปรุงการปฏิบัติงานการบำรุงรักษาหม้อไอน้ำ ตามกฎกระทรวงและประกาศกระทรวงที่เกี่ยวข้อง
10405.04 ซ่อมบำรุงดูแลรักษาระบบหม้อไอน้ำเบื้องต้น
1)มีความรู้เกี่ยวกับระบบหม้อไอน้ำแบบต่าง ๆ
2) ตรวจสอบระบบหม้อไอน้ำให้มีความปลอดภัย
3) วิเคราะห์และซ่อมบำรุงระบบหม้อไอน้ำให้มีความปลอดภัย
N/A
ความต้องการด้านทักษะ
1. มีทักษะในการควบคุมระบบหม้อไอน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน
2. มีทักษะในการอ่านและการใช้ภาษาเชิงวิทยาศาสตร์หรือเชิงเทคนิค
3. มีทักษะทางวิศวกรรมและสามารถซ่อมบำรุงเบื้องต้น
ความต้องการด้านความรู้
1. มีทักษะในการติดต่อประสานงาน ระหว่างฝ่ายหรือแผนกที่ทำงานหรือต้องรับทราบข้อมูลเกี่ยวข้องกัน
2. มีความรู้ด้านระบบหม้อไอน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน
3. ผ่านการอบรมลักสูตรผู้ควบคุมประจำหม้อน้ำหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อนำความร้อน
4. มีความรู้ทางทฤษฎีและปฏิบัติด้านเครื่องจักรกลเบื้องต้น
5. มีความรู้เรื่องกฎกระทรวง ประกาศกระทรวง และประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม ที่เกี่ยวข้องด้านความปลอดภัยหม้อน้ำและหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อน้ำความร้อนและภาชนะรับแรงดันในโรงงาน
6. มีความรู้ความสามารถด้านการใช้คอมพิวเตอร์ด้วยโปรแกรมดำเนินการ เช่น .docx .xlsx และ .pptx และโปรแกรมด้านการจัดทำบัญชี เป็นต้น
หลักฐานที่ต้องการจะกำหนดข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมินและควรที่จะใช้ประกอบร่วมกันกับเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Performance Criteria) และทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)
หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)
1. หลักฐาน/หนังสือรับรองการทำงาน หรือการผ่านงาน
2. หนังสือรับรองคุณวุฒิที่เป็นที่ยอมรับ
3. แฟ้มสะสมงาน
หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)
1. หลักฐานคุณวุฒิการศึกษา
2. หลักฐานการผ่านการอบรม หรือการประชุมเชิงปฏิบัติการในด้านที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำ หรือการดำเนินงานในด้านที่เกี่ยวข้อง
3. ผลการสอบข้อเขียน
4. ผลการทดสอบสัมภาษณ์/ปฏิบัติ
คำแนะนำในการประเมิน
1. ผู้ประเมินจะดำเนินการตรวจประเมินเกี่ยวกับการควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำโดยพิจารณาหลักฐานด้านความรู้
2. หลักฐานที่ต้องการเพื่อแสดงถึงหน่วยสมรรถนะนี้ ต้องมีความสัมพันธ์และตอบโจทย์ตามข้อกำหนดของหน่วยสมรรถนะย่อย และเกณฑ์การปฏิบัติงานในหน่วยสมรรถนะนี้ โดยหลักฐานในที่นี้ ต้องแสดงถึง
o ความรู้และทักษะที่เกี่ยวข้อง
o วิธีการปฏิบัติงานในสถานที่ทำงาน และกฎหมายหรือเกณฑ์ ระเบียบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง
o ขอบเขตด้านอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
วิธีการประเมิน
1. สอบปรนัย
2. สอบสัมภาษณ์
3. สอบสถานการณ์จำลอง
4. สอบข้อเขียน
ผู้ดำเนินงานด้านการควบคุมการทำงานระบบหม้อไอน้ำ
จะต้องการควบคุมการทำงาน ตรวจสอบการทำงานของระบบ ซ่อมบำรุงระบบ
ดูแลรักษาระบบหม้อไอน้ำตามข้อกำหนดความปลอดภัย
และดำเนินงานตามกฎหมายหรือระเบียบของผู้ควบคุมหม้อไอน้ำ
1. ระบบหม้อไอน้ำ หมายถึง หม้อไอน้ำแบบท่อไฟ (Fire tube boiler) และหม้อไอน้ำแบบท่อน้ำ (Water tube boiler) เทคโนโลยีแบบไหลผ่านทางเดียว (Once Through Boiler)
2. ระบบที่เกี่ยวข้องกับหม้อไอน้ำ หมายถึง ระบบท่อและวาล์ว ระบบน้ำ
3. ดัชนีไอน้ำ หมายถึง ดัชนีการใช้พลังงานเป็นตัวแปรที่ใช้บอกต้นทุน และปัญหาที่เกิดขึ้นกับหม้อไอน้ำและอุปกรณ์ใช้ไอน้ำ ซึ่งหม้อไอน้ำและอุปกรณ์ไอน้ำแต่ละชุดจะมีดัชนีที่แตกต่างกัน เนื่องจากประสิทธิภาพต่างกัน ดัชนีชี้วัดการใช้พลังงานของหม้อไอน้ำ ประกอบด้วย ความสามารถผลิตไอน้ำสมมูล และอัตราการระเหยจริง
4. ความสามารถผลิตไอน้ำสมมูล หมายถึง ความสามารถในการผลิตไอน้ำจริง (ตัน/ชั่วโมง) เท่ากับ อัตราการไหลน้ำป้อนเข้าหม้อไอน้ำ – อัตราการปล่อยน้ำโบล์วดาวน์
5. อัตราการระเหยจริง หมายถึง อัตราการผลิตไอน้ำต่อพื้นที่ของการแลกเปลี่ยนความร้อน
6. การตรวจสอบความปลอดภัย (Safety) ของหม้อไอน้ำ หมายถึง การตรวจสอบ/ทดลองการทำงานของระบบความปลอดภัยของหม้อไอน้ำตามกฎกระทรวง และประกาศกระทรวงที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งการบำรุงรักษารักษาหม้อไอน้ำตามแผนการบำรุงรักษา เพื่อความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สิน
7. การซ่อมบำรุงระบบเบื้องต้น หมายถึง การแก้ไข ซ่อมแซม กรณีเกิดเหตุขัดข้อง เพื่อให้ระบบ/เครื่องจักรและส่วนประกอบ สามารถทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ได้แก่ การตรวจสอบระดับน้ำใน Gauge glass การ blow down หม้อไอน้ำ ตรวจสอบการเผาไหม้ด้วยสายตา การปรับสภาพน้ำ ตรวจสอบการทำงานโดยทั่ว ๆ ไป
8. การบันทึกข้อมูล ได้แก่
· บันทึกความดันหรืออุณหภูมิของน้ำในหม้อไอน้ำ
· บันทึกอุณหภูมิและความดันของน้ำป้อน
· บันทึกอุณหภูมิของปล่องไอเสีย
· บันทึกอุณหภูมิและความดันของน้ำมันเชื้อเพลิง
· บันทึกความดันของหัวพ่นละอองน้ำมัน (Oil atomizer)
· บันทึกค่าความดันของก๊าซ (กรณีใช้ก๊าซเป็นเชื้อเพลิง)
· บันทึกอุณหภูมิของไอน้ำที่ผลิตได้และน้ำที่กลับสู่หม้อไอน้ำ
· บันทึกปริมาณการเติมน้ำเข้าสู่หม้อไอน้ำ
N/A
1. เจ้าหน้าที่ควบคุมกระบวนการผลิตไฟฟ้า
1. ประเมินจากแบบสอบข้อเขียน
2. ประเมินโดยการสัมภาษณ์ตามแบบทดสอบที่กำหนดไว้
3. การประเมินจากหลักฐานอื่น ๆ เช่น หนังสือรับรอง เอกสารรับรองการผ่านการอบรม หนังสือรับรองการทำงาน/ผ่านงาน จะต้องดำเนินการควบคู่กับการสัมภาษณ์ร่วมด้วย